A.  Giriş

Coğrafi konumu, iklimi, doğal güzellikleri, yaşama kolaylıkları ve ekonomik olarak cazip olması sebebiyle Türkiye Cumhuriyeti birçok yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişinin yaşamak için tercih ettiği ülkeler sıralamasında  yükselmeye devam etmektedir. 2021 yılı sonu itibariyle Türkiye’de ikamet eden yabancı uyruklu vatandaşların sayısı bir önceki yıla nazaran yaklaşık olarak %25’lik bir artış göstererek 1 milyon 792 bin 36 kişiye ulaşmış bulunmaktadır.[1]

Mevcut yabancı nüfusunun bu derece artışıyla birlikte, yabancıların kendi aralarında ve Türk Vatandaşları ile arasında ticari ilişkilerde gelişmektedir. Bu bültende, Türkiye Cumhuriyeti’nde Türk vatandaşı olmayan gerçek ve tüzel kişiler arasında ki motorlu kara taşıtlarının satışı ve devri hukuki yönden incelenecektir.

B.  Yabancıların Otomobillerini Türkiye’de Tescili – Mavi Plakalı Araç Kavramı

Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği üyesi ülkeler dahil 76 ülke[2] tarafından imzalanan Geçici İthalat Sözleşmesi (“Sözleşme”), imzacı ülkelerin vatandaşı olan tüzel ve gerçek kişileri kapsayan bir Geçici İthalat Rejimi ikame etmektedir. Geçici ithalat rejimi, yabancı kişilerin otomobillerini Özel Tüketim Verigis (ÖTV) ve Katma Değer Vergisi (KDV) gibi ithalat vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde kullanmalarını ve yeniden ihraç etmelerini olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir[3].

İşbu rejim kapsamında çifte uyruklu Türk vatandaşları hariç, geçici olarak Türkiye’de öğrenim veya görev amacıyla ikamet eden yabancı uyruklu kimseler, emekli yabancılar ve yabancı uyruklu şirketler kendi ülkelerinde üzerlerine kayıtlı bulunan bir otomobili kullanmak amacıyla Türkiye’ye ithalat vergilerinden tamamen muaf olarak getirebilme imkanına sahip olmaktadırlar. Bu izin, otomobili kullanan veya kullandıran kişinin talebi üzerine gümrük dairelerince, aracın taşıt takip programına kaydının ardından verilmektedir.[4]

Yabancı taşıtlar geçici giriş karnesiyle yurda sokulan bu araçların yurdumuzda kalmalarına dair verilecek izin süresi kural olarak 24 ayı geçemez. Bu kuralın ihlali halinde aracın gümrük vergisinin tutarının dörtte biri oranında ceza ödenir.[5] Bu araçlar yurda girişlerinden itibaren en geç 1 ay içerisinde kişinin iş yerine veya ikamet yerine en yakın notere kayıt ettirilmelidirler.

Yabancı taşıtlar geçici giriş karnesi kapsamında geçici olarak ithal edilen taşıtlara İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü’nce MA-MZ harf grubundan plakalar verilmektedir.[6] Bu araçlar halk arasında “mavi plakalı araçlar” olarak bilinmektedirler. Bu araçların tescili için de ülkemiz vatandaşları için istenen belgeler istenmektedir.[7] Tescil yaptıracak kişinin ibraz etmek durumunda olduğu belgeler:

1-      Fatura ve faturayı düzenleyen bayinin yetki belgesi,

2-      Uygunluk belgesi,

3-      Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesi,

4-      Nüfus cüzdanı,

5-      Şoförler odasından alınan araç tescil dosyası,

6-      Sadece ÖTV’den muaf olan araçlar için araç özelliklerine ve sahibinin kimlik bilgilerine göre doldurulmuş şoförler odasından alınan iki adet araç trafik tescil ve müracaat işlem formu (EK-1)[8],

7-      Araç tüzel kişilik adına tescil edilecek ise ticaret sicil gazetesi, oda sicil kaydı ve imza sirkülesidir.
Ek olarak bu kişinin yabancı kişinin kimlik numarasının bulunması da zorunludur.

C.  Geçici İthalat

Bir önceki başlık kapsamında; yurt içinden alınarak tescil edilen araç[9] ve yurt dışından getirilen araç[10], araç sahibi, eşi ve çocukları veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücüden başkası tarafından kullanılamaz. Yabancı tüzel kişiler adına tescil edilecek araçlar ise araç sahibi tarafından belirlenen en fazla altı kişi tarafından kullanılabilir.[11] Ancak belirtilen kişilerin araçta bulunması koşuluyla bu araçlar üçüncü şahıslarca kullanılabilir.

Son olarak belirtmek gerekir ki, yabancı taşıtlar geçici giriş karnesine kayden geçici ithal edilen taşıtların yine bu belgeye kayden taşıt getirme hakkı bulunan bir başkasına devir işleminin yapılabilmesi, kişilerin asıl yerleşim yerinin bulunduğu ülkede ya da o ülke toprağı sayılan elçilik veya konsolosluklarda mülkiyet devrinin yapıldığının belgelendirilmesi ve taşıtın gümrük idaresi denetimine alınması hâlinde mümkündür.[12]

D.  Sonuç

Özetlemek gerekirse mavi plakalı araçların satışının veya devrinin yapılması ancak aynı hakka sahip kişiler arasında mümkün olmakla beraber bu araçlar gerçek kişiler adına tescil edildiyse yalnızca araç sahibi, eşi ve çocukları veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılabilir.

Yabancı tüzel kişiler adına tescil edilmiş olmaları halinde ise araç sahibi tarafından belirlenen en fazla altı kişi tarafından kullanılabilir. Ayrıca ilgili mevzuat uyarınca, çifte uyruklu vatandaşların yabancı taşıtlar geçici giriş karnesi kapsamında taşıt getirme hakkı bulunmamaktadır.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] https://tr.euronews.com/2022/02/04/turkiye-de-ikamet-eden-yabanc-ulke-vatandaslar-n-n-say-s-ne

[2] https://tobb.org.tr/TIRIslemleriMudurlugu/ATA/Sayfalar/Tarihce.php

[3] 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 128. maddesi.

[4] 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 129. maddesi.

[5] 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 238. maddesinin 1. Fıkrasının (b) bendi

[6] Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik’in 17. maddesi

[7] https://www.egm.gov.tr/trafik-tescil-hizmetleri-hakkinda-bilgi-almak-istiyorum

[8] Google’a trafik tescil ve müracaat işlem formu (ek-1) yazıldığında mevzuat.gov.tr adresinde EK: 8 – Mevzuat başlığıyla çıkan linke tıklanarak indirilebilmektedir.

[9] Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik’in 4. fıkrasının (a) bendi

[10] Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik’in 4. fıkrasının (b) bendi

[11] Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik’in 4. fıkrasının (c) bendi

[12] https://ticaret.gov.tr/gumruk-islemleri/sikca-sorulan-sorular/ticari/gecici-ithalat – Soru: Yabancı taşıtlar geçici giriş karnesi kapsamında getirilen taşıt Türkiye’de bir başka kişiye satılabilir mi?