1. Giriş

Enerji sektörü içinde önemli paya sahip olan petrol piyasası faaliyetlerinin yasal çerçevesi Petrol Piyasası Kanunu’nda[1] (“Kanun”) düzenlenmektedir.

Kanun’da yer almakta olan “…suçlara ilişkin vergi incelemesi sonuçlanıncaya kadar söz konusu tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye de lisans verilmez” hükmünün[2] Anayasa’ya aykırılığından bahisle,  Danıştay 13. Dairesi tarafından iptali talep edilerek Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmuş olup, Anayasa Mahkemesi 27.06.2024 tarihinde[3] bu hükmün iptaline karar vermiştir[4].

İşbu bilgi bülteninde Anayasa Mahkemesi’nin söz konusu iptal kararına ve gerekçelerine değinilecektir.

2. Karar Hakkında

İptal kararı öncesinde, akaryakıt bayileri tarafından petrol lisansına tabi faaliyetler ile ilgili olarak işlenen;

5. yanıltıcı belge düzenleme veya bu belgeleri kullanma suçu[5],
5. belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme veya bu belgeleri kullanma suçu[6], ve
5. Vergi Usul Kanunu’nun 359/ç maddesinde sayılan ödeme kaydedici cihazlara ilişkin suçlar[7] hakkındaki vergi incelemeleri sonuçlanıncaya kadar söz konusu akaryakıt bayisi için başka bir gerçek veya tüzel kişiye bayilik lisansı verilmemekte idi.

Bu hükmün Anayasa’ya aykırılığı iddiası çerçevesinde Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan inceleme neticesinde; Anayasa Mahkemesi tarafından

5. teşebbüs özgürlüğünü sınırlayan kanunun şeklen var olması yeterli olmayıp yasal kuralların keyfiliğe izin vermeyecek şekilde belirli, ulaşılabilir ve öngörülebilir düzenlemeler niteliğinde olması gerektiği,
5. sınırlamanın orantılı olup olmadığının ortaya konulması gerektiği,

5. aynı tesiste başka bir gerçek veya tüzel kişiye lisans verilmemesi tedbirinin vergi incelemesi sonuçlanıncaya kadar kategorik olarak devam etmesinin vergi incelemesi aşamasında değişen şartlara göre gerekli olup olmadığı yönünde yetkili makamlara bir değerlendirme yapma imkânı tanınmadığı,
5. kuralın kişilere aşırı bir külfet yüklediği,
5. kamu zararının önlenmesi yönündekindeki amaç ile teşebbüs özgürlüğüne getirilen sınırlama arasındaki makul dengenin bozulmasına neden olduğuna hükmedilerek Kanun’un ilgili maddesinin iptaline karar verilmiştir.

İlgili karar, 27.06.2024 tarihinde verilmiş ve 02.10.2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmış olsa da henüz yürürlüğe girmemiş olup 02.07.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.

3. Sonuç

Anayasa Mahkemesi’nin bahse konu kararı uyarınca petrol piyasasında vergi incelemesi sonuçlanıncaya kadar söz konusu tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye lisans verilmeyeceği hükmü kaldırılmıştır. Nitekim iptale konu olan hükmün petrol piyasasında faaliyet gösteren şirketler açısından telafisi mümkün olmayan zararlar doğurduğu ve bu durumun lisans iptalleri nedeniyle idari yargıda önemli bir dava yüküne yol açtığı bilinmektedir.

Her ne kadar Anayasa Mahkemesi kararının Resmî Gazete’de yayınlanmasını takip eden dokuz ay sonra yürürlüğe gireceğine karar verilmiş olsa da ilgili hükmün Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi sebebiyle hukuki bir dayanağı kalmadığı ortada olduğundan; bahse konu dokuz aylık süre beklenmeksizin uygulanması gerektiği görüşündeyiz.

Saygılarımızla,

Gülaç Hukuk Bürosu