1. Giriş

Kuzey Makedonya Cumhuriyeti, istihdam fırsatları, yaşam koşulları, sosyokültürel dinamikleri ve çevresel etkenleriyle dikkat çeken ve yoğun göç alan bir ülke konumundadır. Makedonya, Avrupa'daki birçok ülkeye ve Türkiye'ye yakın bir coğrafi konumda bulunurken, son diplomatik girişimlerle potansiyel bir Avrupa Birliği ülkesi olmuştur.^[1] Ayrıca, diğer Avrupa ülkelerine göre daha düşük yaşam maliyetleri sunması, ülkenin cazibesini artırmaktadır.

Türk nüfusunun yoğun olduğu^[2] ve Türkçenin resmi dil olarak kabul edildiği birçok şehirle dikkat çeken Makedonya, düşük kurumlar vergisi oranı ve düşük yatırım maliyetleri ile özellikle Türk yatırımcılar için çekici bir alternatif sunmaktadır. Ancak bu fırsatları değerlendirmeyi hedefleyen kimseler, oturum izni ve vatandaşlık elde etmek için belirli şartları sağlamalıdır.

Bu bilgi bülteninde, Makedonya'da oturum izni ve vatandaşlık kazanılmasının koşulları üzerinde durulacaktır.

2. Oturum İzni

Oturum izni, bir yabancının belirli bir ülkede yasal olarak ikamet etmesine izin verilmesidir. Makedonya’da oturum izni almak isteyenlerin başvuru yapması gereken kurum Makedonya Ankara Büyükelçiliği veya Makedonya Konsolosluklarıdır. Başvurular bu kurumlarca incelenip değerlendirmeye alınır ve karara bağlanır. Başvuruların değerlendirilmesinde önem arz eden konu ise bu oturum izninin ne amaçla talep edildiğidir.

Makedonya’da ikamet etmek isteyen yabancılara, çeşitli nedenlerle oturum hakkı tanınmaktadır. Bu nedenler arasında istihdam, çalışma, uluslararası öğrenci değişim programlarına katılım, uzmanlık alanında eğitim, mesleki gelişim, bilimsel araştırma faaliyetleri, tıbbi tedavi ve aile birleşimi bulunmaktadır. Ayrıca bu sebeplere bağlı kalınmaksızın, geçici oturum izni talep edilmesine olanak sağlayan bazı düzenlemeler de mevcuttur.

Kuzey Makedonya'da sunulan oturum izni türleri, yabancı bireylerin farklı amaçlar ve özgün koşullar doğrultusunda talep ettikleri çeşitli seçenekleri içermektedir. Makedonya'da en fazla başvurulan oturum izni türleri, gayrimenkul satın alma, şirket kurma veya bir şirkette sigortalı çalışma amacıyla yapılan başvurulardır.

• Gayrimenkul Satın Alma Yoluyla: Makedonya'da, 40.000 Euro veya daha yüksek değere sahip emlak mülkiyeti edinerek bir yıllık oturum izni elde etmek mümkündür. Oturum izni, ilgili emlak mülkiyeti başkasına devredilmedikçe, her yıl yenilenmelidir.

Kuzey Makedonya'da oturum izni elde edildiğinde, emlak mülkiyetini satın alan kişinin ailesi de oturum izni için başvuruda bulunabilir. Bu bağlamda, bireyin eşi ve çocukları da bu oturum izninden yararlanma hakkına sahiptir.

• Şirket Kurma veya Bir Şirkette Sigortalı Çalışma Yoluyla: Makedonya'da şirket sahibi, ortağı veya çalışanı sıfatıyla oturum izni alınabilmektedir. Bu durumda oturum izinleri, başvurunun onaylandığı andan itibaren ilk etapta altı aylık bir süre için verilmekle beraber, ikinci altı ay sonrasında bir yıllık olarak uzatılabilmektedir. Oturum izinleri yıllık periyotlarla düzenli olarak yenilenmelidir. Oturum izni sahipleri, beş yıl boyunca kesintisiz bir şekilde oturum izni yenilediklerinde, bu beş yılın sonunda on yıllık bir oturum izni elde ederler. Ayrıca, Kuzey Makedonya'da çalışma izni alan kişilerin, eşleri ve 18 yaş altı çocukları için de oturum izni başvurusunda bulunma hakkı vardır.
• Aile Birleşimi Yoluyla: Makedonya’da ikamet eden aile bireyi ve yabancıların bir arada yaşayabilmesi için verilen izin türüdür. Aile üyelerinden en az birinin Makedonya vatandaşı olması veya yasal olarak bu ülkede oturum izni almış olması gereklidir.

3. Vatandaşlık

Makedonya vatandaşlığı köken^[3], Kuzey Makedonya Cumhuriyeti topraklarında doğum, vatandaşlığa kabul ve uluslararası anlaşmalar ile kazanılmaktadır.^[4] Her bir vatandaşlık kazanım yöntemi farklı gerekliliklere sahip olsa da tüm bu yöntemler için neredeyse ortak olan bir dil yeterliliği şartı aranmaktadır.

Başvuru sahibinin Makedonya resmi dilini başlangıç seviyesinde de olsa konuşabilmesi gerekmekte fakat bu durum herhangi bir teste tabi olmadığından beyan esas alınmaktadır. Yatırım yoluyla vatandaşlık kazanımı ise bu durumun istisnasını oluşturmaktadır. Vatandaşlık başvuruları da Makedonya Ankara Büyükelçiliği veya Makedonya Konsolosluklarına yapılmalıdır.

• Yatırım Yolu ile: Makedonya vatandaşlığını elde etmek için kullanılan bu yöntem, doğrudan yatırım yapma, bağışta bulunma veya şirket hisseleri ile menkul kıymetler satın alma gibi farklı biçimlerde gerçekleşebilir.
• Devlet Fonuna Bağış ile: Bu yöntem ile vatandaşlık kazanmak için Makedonya devletine 2 yıl için 200.000 Euro hibe edilmesi gerekmektedir. Bu miktar yalnızca bir kez ödenir ve geri istenilemez.

Hibe miktarı, diğer giderlerle birleştirilerek, başvuran kişi, aile üyeleri, eş veya çocukları için aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

5. Bir başvuru sahibi (Tek kişi) için 250.000 Euro
5. Eş ile beraber (Başvurucu ve eşi) 280.000 Euro
5. Bir çocuklu aile (Üç kişilik aile: baba, anne ve bir çocuk) için 300.000 Euro
5. İki çocuklu aile (Dört kişilik aile: baba, anne, 2 çocuk) için 310.000 Euro

• Ülkeye Ekonomik Yatırım ile: Yatırım yapma amacıyla yeni oluşturulan bir şirket veya mevcut bir şirket Makedonya pazarında faaliyet gösterebilir. Bu tür bir işletme veya menkul kıymetler yatırımı için gereken asgari yatırım miktarı 400,000 Euro'dur. Ancak, 5,000,000 Euro veya daha yüksek değerdeki yatırımlar 20 yabancı yatırımcının, vatandaşlık kazanma sürecine dahil olmasına olanak tanır.

İşletme yatırımı olması halinde işletmede en az 10 Makedonya vatandaşının istihdam edilmesi ve bu sayede istihdam yaratılması gereklidir.

Başvuru sahipleri, eşlerini ve 18 yaşına kadar olan çocuklarını dahil edebilir ve bu haklardan yararlandırabilir. Dolayısıyla, başvuruda yer aldığı takdirde yatırım yoluyla vatandaşlık kazanma, başvuranın eşi ve çocuklarını da içermektedir.

• Köken (Orijin) ve Doğum Yolu ile: Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nde doğmuş ve hayatta olan bireylerin tamamı, Makedonya çifte vatandaşlığı için başvuruda bulunabilir.^[5] Makedonya’da doğmuş kişilerin hısımlarının vatandaşlık elde edebilmesi ise kısıtlı şartlarda mümkün olmaktadır.

Öyle ki, Makedonya yaptığı düzenlemeler ile sadece birinci derece hısımlara kadar vatandaşlık hakkı tanımaktadır. Ayrıca Makedonya'da doğan bir kişi hayatta değilse dahi kişinin birinci derece soyundan olanlar kendileri adına vatandaşlık başvurusunda bulunabilirler.

• Oturum Yolu ile: 18 yaşını doldurmuş, başvurudan önce yasal olarak Kuzey Makedonya Cumhuriyeti topraklarında en az yedi yıl süreyle yaşamış ve diğer asgari şartları sağlamış kişiler oturum yoluyla vatandaşlık kazanabilmektedir.
• Evlilik Nedeni ile: Makedonya vatandaşı ile en az üç yıldır evli olan ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti topraklarında bir yıl veya daha fazla süreyle yasal olarak ikamet etmiş olan bir yabancı vatandaşlık kazanma hakkına sahiptir. Ayrıca Makedonya vatandaşı ile en az sekiz yıldır evli olup sürekli olarak yurtdışında ikamet eden ve Makedonya ile güçlü ve etkili bir bağı bulunan yabancılar da Kuzey Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlığı kazanma hakkını elde eder.^[6]

4. Sonuç

Kuzey Makedonya'nın cazip fırsatları, çeşitli oturum izni ve vatandaşlık seçenekleriyle yabancı bireylerin bu ülkede yasal olarak ikamet ve vatandaşlık elde etmelerine olanak tanımaktadır. Oturum izni ve vatandaşlık için gereken şartların her biri belirli bir amaç doğrultusunda değerlendirilmelidir. Bu gereksinimler yerine getirildiğinde, oturum izni veya vatandaşlık başvurusu yapma hakkı elde edilir. Dolayısıyla, her bir bireyin kendi durumunu ve hedeflerini göz önünde bulundurarak uygun seçenekleri değerlendirmesi gerekmektedir.

İşbu bilgi bülteni, yabancıların Makedonya’da oturum izni ve vatandaşlık kazanmaları için gerekli olan temel bilgileri sunmaktadır. Ancak, her başvuru kişisel ve hukuki farklılıklar gösterebilir, bu nedenle kesin gereksinimler için hukuki danışmanlık almak önemlidir.

Saygılarımızla
Gülaç Hukuk Bürosu