A.  Giriş

04.05.2021 tarihli ve 309 sayılı Reklam Kurulu toplantısında gerçekleştirilen görüşmeler uyarınca 2021/2 numaralı ilke kararı kabul edilmiş ve 05.05.2021 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü bünyesinde Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz (“Kılavuz”) yayımlanmıştır.

Kılavuz hükümleri, 04.05.2021 tarihli Kurul   ile doğrudan yürürlüğe girmiştir. İşbu Bilgi Bülteninde, Kılavuzda belirtilen esaslar ve usuller ile uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar incelenecektir.

B.  Kılavuzun Amacı ve Kapsamı

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61’inci maddesi gereğince, ticari reklamların Reklam Kurulu’nca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, dürüst ve doğru olmaları esastır.

Reklam Kurulu’nun 2021/2 numaralı ilke kararında kabul edilerek Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Kılavuz, sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan ticari reklam ve ticari uygulamalar hakkında reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlara yol göstermek amacıyla tanzim edilmiştir.

Kılavuz hükümleri, sosyal medya etkileyicisi kişilerce gerçekleştirilen, tüketiciye yönelik her türlü ticari reklam ve ticari uygulamaya uygulanacaktır.

C. Temel İlkeler

Öncelikle belirtmek gerekir ki Kılavuzda sayılan temel ilkeler, her türlü faaliyette muhakkak uyulması lazım gelen vazgeçilmez ve istisnasız ön koşulları ifade etmektedir. Buna göre sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan reklamlar her halükârda açık, anlaşılır ve ayırt edilebilir niteliğini korumalı; hiçbir şekilde örtülü reklam niteliğinde olmamalıdır.

D. Sosyal Medya Etkileyicileri ile Reklam Veren Arasındaki İlişkinin Beyan Edilmesi

Reklam veren kişilerden maddi kazanç veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet temin eden sosyal medya etkileyicileri, yayım ve reklam türüne özgü şekilde aşağıda belirtilen unsurlar dahilinde reklam veren ile arasında bulunan ilişkiye yönelik ifadeleri açıkça kullanmak durumundadır.

Aşağıda belirtilen farklı paylaşım merkezlerinde ve türlerinde gerçekleştirilecek olan her türlü reklamda kullanılan etiket ve açıklamalar;
 >Paylaşım içinde kullanılan renklerden ve arka fondan ayırt edilebilir nitelikte ve kolaylıkla okunabilir büyüklükte olmalı,
 >Tüketicilerin paylaşımla ilk karşılaştıkları anda başka bir şey yapmalarına gerek kalmadan paylaşımın ticari reklam olduğu anlaşılacak biçimde ve konumda belirtilmeli,
 >Paylaşımda başka etiket veya açıklamalara yer verilmesi durumunda, bu etiket veya açıklamalar arasında görünebilir şekilde belirtilmeli ve
 >Paylaşımın yer aldığı mecranın ara yüz ve teknik özellikleri de dikkate alınarak tüketiciler tarafından ilk bakışta fark edilebilecek biçimde sunulmalıdır.

D.1. Video Paylaşım Mecralarında Yapılan Reklamlar

YouTube, Instagram TV gibi video paylaşımı üzerinden yapılan reklamlar ile canlı yayın niteliğindeki paylaşımlarda aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilecektir.
 >“Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.”
 >“Bu video, [reklam veren] ile ücretli iş birliğini içermektedir.”
 >“[Reklam veren]’in destekleri ile.”
 >“Bu ürünleri [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
 >“Ürünleri bana gönderdiği için [reklam verene] teşekkürler.”

Bu bilgilendirme, video içinde sürekli olarak veya videonun başlığında ya da açıklama kısmında yahut ilgili reklamın geçeceği bölümün başında herhangi bir yönlendirmeyi zorunlu tutmaksızın yazılı veya sözlü şekilde yapılır.

D.2. Fotoğraf ve Mesaj Paylaşım Mecralarında Yapılan Reklamlar

Instagram, Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşımı üzerinden yapılan reklamlarda aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilecektir.
 >#Reklam
 >#Reklam/Tanıtım
 >#Sponsor
 >#İş birliği
 >#Ortaklık
 >“@[Reklam veren] ile iş birliği”
 >“@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
 >“@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”

Bu bilgilendirme, paylaşılan fotoğrafın ve/veya mesajın içinde veya altında ya da açıklama bölümünde, reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte yapılacaktır.

D.3. Podcast Mecrasında Yapılan Reklamlar

Podcast aracılığıyla yapılan reklamlarda, yayının başında, ortasında ve sonunda, yazılı ve sözlü olarak aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilecektir.
 >“Bu podcast, [reklam veren] hakkında reklam içerir.”
 >“Bu podcast, [reklam veren] ile ücretli bir iş birliğinden oluşmaktadır.”
 >“[Reklam veren]’in destekleri ile.”
 >“Ürünleri (podcastimde bahsettiğim) [reklam verenden] hediye olarak aldım.”

D.4. İçeriğin Kısa Süreyle Görüntülenebildiği Mecralarda Yapılan Reklamlar

Snapchat ve Instagram hikayesi gibi içeriğin yalnızca kısa süre görülebildiği reklamlarda aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilecektir.
 >#Reklam
 >#Reklam/Tanıtım
 >#Sponsor
 >#İş birliği
 >#Ortaklık
 >“@[Reklam veren] ile iş birliği”
 >“@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
 >“@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”

Bu bilgilendirme, paylaşım süresince reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte yapılacaktır

E. Sosyal Medya Etkileyicisinin Yükümlülükleri

Sosyal medya etkileyicileri yönünden temel olarak 8 başlık altında sorumluluk hükümleri sayılmış, ayrıca bu kişilerin Kılavuz maddelerine uyum göstermesinin zaruri olduğu ve Kılavuza uygun olmayan reklam veya ticari uygulamaların sonradan düzeltilmesi veya telafi edilmesinin sorumluluklarını ortadan kaldırmayacağı açıkça belirtilmiştir.

Sosyal medya etkileyicileri;
 >>Henüz deneyim etmediği herhangi bir mal veya hizmete ilişkin olarak, tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşımda bulunamaz.
 >>Reklam konusu mal veya hizmet konusunda, söz konusu mal veya hizmete ilişkin olarak yürürlüğe girmiş olan özel mevzuat hükümlerine aykırı sağlık beyanında bulunamaz.
 >>Bir mal veya hizmete ilişkin nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan ve ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddiada bulunamaz.
 >>Doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamaz ve bu mal veya hizmetlerin tanıtımını yapamaz.
 >>Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti kendisinin satın aldığı izlenimini oluşturamaz.
 >>Herhangi bir reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalar sağladığı süre boyunca kendisinin sadece bir tüketici olduğu izlenimini oluşturamaz.
 >>Herhangi bir malın ticari reklamınca, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtir.
 >>Sosyal medya aracılığıyla bir mal ve/veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte veya var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamaz ve/veya kullanamaz.

F. Reklam Verenin Yükümlülükleri

Reklam verenler yönünden temel olarak 4 başlık altında sorumluluk hükümleri sayılmış, ayrıca bu kişilerin Kılavuz maddelerine uyum göstermesinin zaruri olduğu ve Kılavuza uygun olmayan reklam veya ticari uygulamaların sonradan düzeltilmesi veya telafi edilmesinin sorumluluklarını ortadan kaldırmayacağı açıkça belirtilmiştir.

Reklam verenler;
 >>Sosyal medya etkileyicilerini Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirir.
 >>Sosyal medya etkileyicilerinin 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği ve bu Kılavuz hükümleri ile başkaca her türlü kanun ve yönetmeliğe uymasını ister.
 >>Sosyal medya etkileyicilerinin üçüncü şahısları kullanmasına izin verdiği durumlarda üçüncü kişilerin de ilgili tüm yasal düzenlemelere uyması gerektiğine dikkat çeker.
 >>Sosyal medya etkileyicilerinin yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba gösterir ve ihlallere karşı önlem alır.

Kılavuzda açıkça vurgulandığı üzere reklam verenler, sosyal medya etkileyicilerinin yasal düzenlemeleri kendiliğinden bilmek zorunda olduklarından bahisle bilgilendirme sorumluluğundan kurtulamaz. Buna karşın, reklam verenin bilgilendirme yükümlülüklerine uygun hareket ettiğini ispatlaması halinde kendisinden beklenen makul çabayı gösterdiği kabul edilecektir.

G. Sonuç ve Genel Değerlendirme 

Yayımlanarak ivedilikle yürürlüğe giren Kılavuz hükümleri uyarınca reklam verenler ve sosyal medya etkileyicilerine ciddi sorumluluklar yüklenmiş; bu kişilerin her türlü ticari reklam ve ticari uygulamasında mevzuatta yer alan düzenlemelere riayet etmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılmaması ve idari, cezai ve/veya hukuki yaptırımlara maruz kalınmaması amacıyla Kılavuzda belirtilen şart ve standartlara uygun davranılması önem arz etmektedir.

Saygılarımızla
Gülaç Hukuk Bürosu