Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Hakkında Bilgi Bülteni
- Giriş
Ticaret Bakanlığı, 14 Aralık 2023 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan ve 01.01.2024 tarihi itibariyle yürürlüğe giren Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile perakende ticarette ilke ve kurallarda oldukça önemli değişiklikler yapmıştır.
İşbu bilgi bülteninde Yönetmelik ile küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri korumak amacıyla üretici, tedarikçi ve işletmeler arasındaki ticari ilişkilere ilişkin getirilen yeni düzenlemelere yer verilecektir.
- Tedarik Zincirinde Haksız Ticari Uygulamalar
Yönetmelik, haksız ticari uygulamayı “üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan faaliyetler” olarak tanımlamış ve bunun yanı sıra aşağıdaki uygulamaların da “haksız ticari uygulama” örnekleri olduğunu söyleyerek yasaklamıştır:
- Karşı tarafı herhangi bir kişiden mal veya hizmet almasına zorlamak[1]
- Kampanya maliyetini, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtmak
- Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin şartlarını yazılı olarak[2] belirlememek
- Sözleşmede karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren veya vade, iade ve kampanya koşulları gibi esaslı hususlarda açık ve anlaşılır olmayan hükümlere yer vermek
- [3]Ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet vermediği ve verdiği hizmete ilişkin koşulları[4] sözleşmede belirtmediği halde veya mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli ve başka adlar altında karşı taraftan prim ve bedel almak
- Üretim inden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine yönelik siparişleri,
- ürünün teslim tarihinden önceki 30 gün içinde iptal etmek;
- teslim/devrinden sonra bozulma ya da zayi olma gibi maliyetleri karşı tarafa yansıtmak[5];
- teslim/devrinden sonra satılamadığı gerekçesiyle iade etmek[6]
- İdari ve cezai yaptırımlara veya müşteri şikayetlerine ilişkin maliyetleri karşı tarafa yansıtmak[7]
- Sözleşmede ihlal yaptırımlarına ilişkin hükümler[8] bulunmadığı hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle karşı tarafa ticari misillemelerde bulunmak[9]
- İşletme ölçeği ile ürün ve faaliyetlerine ilişkin esaslı hususlarda gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama veya bildirimde bulunarak karşı tarafın zararına sebep olmak
- Tarım ve Gıda Ürünlerinin Tedarikinde Ödeme Süreleri
Yönetmelik ayrıca, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasında tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ödeme sürelerini kısaltan[10] birtakım düzenlemeler getirmiştir. Buna göre;
- Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin ödemelerinde süre, alacaklının mikro/küçük, borçlunun orta/büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli olması durumunda en fazla 30, diğer durumlarda en fazla 45 gün olabilir.
- Diğer tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresi ise, alacaklının mikro/küçük, borçlunun orta/büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli olması durumunda en fazla 60 gün olabilecektir.
Ödemenin süresi içinde yapıldığını borçlu taraf ispatlamakla yükümlü olup, ölçek tespiti yapılabilmesi için borçlunun alacaklıdan İşletme Sınıfı ve KOBİ Vasfı Belgesini talep etmesi ve bu belgeyi kendi işletmesi için alacaklıya vermesi gerekmektedir.
- Tıbbi Beslenme Tedavisi Gerektiren Hastalıklara Yönelik Gıdaların Satışı
Yönetmelik ile son olarak, tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik satılmakta olan glütensiz, düşük proteinli, laktozsuz ürün gibi ürünlere daha kolay ulaşılmasını sağlamak amacıyla işletme konusu hızlı tüketim mallarının satışı olan ve 200’den fazla şubeye sahip zincir mağazalara[11] bu ürünleri satma yükümlülüğü getirilmiştir.
- Sonuç
Yönetmelik ile, tedarik zincirinde karşılaşılan haksız ticari uygulamaların önüne geçilerek üretici, tedarikçi ve işletmeler arasındaki ticari ilişkilere daha belirli bir hukuki zemin kazandırılmak amaçlanmış ve işletmeleri kendisinden büyük ölçekli işletmelere karşı koruyan düzenlemeler getirilmiştir.
01.01.2024 itibariyle başlanmış olan bu uygulamalarla perakende ticaretle uğraşan taraflar arasındaki ekonomik dengesizlikten kaynaklanan problemlerin önüne geçileceği kanaatindeyiz.
Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu
[1] Kalite standartlarının sağlanması amacıyla sözleşmede yer verilen ürün içeriği, kullanılacak teknoloji gibi koşullar hariç
[2] Yazılı sözleşmeyle veya e-posta, faks veya elektronik ortamdaki diğer yazılı araçlarla
[3] Aktivite, reklam, dergi, anons ve benzeri şekillerde tanıtım hizmeti, teşhir ünitelerinde özel konumlandırma hizmeti gibi
[4] Hizmetin türü, süresi ve/veya sayısını ve hizmet bedelinin tutar ya da oranını
[5] Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariçtir.
[6] Yönetmeliğin 12/C maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hızlı tüketim malları hariçtir.
[7] Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariçtir.
[8] Bu hükümler kararlaştırılan teslim tarihine uyulmaması, ürün niteliğinin ve saklama koşullarının sağlanmaması gibi nesnel ölçütlere dayanmalıdır.
[9] Ürünlerin listeden çıkarılması, sipariş edilen ürün miktarının azaltılması, bu ürünlere ilişkin pazarlama ya da kampanya benzeri hizmetlerin durdurulması veya mali yükümlülük getirilmesi gibi
[10] Ödemenin çekle yapılması durumunda, geçerli ibrazın başladığı tarih; vadeli araçlarla yapılması durumunda ise vade tarihi bu süreler içinde olmalıdır. Belirtilen süreler, teslim veya mülkiyetin devri tarihlerinden hangisi önce ise o tarih esas alınarak hesaplanır. Kısmi teslim veya devirlerde ödeme süresinin hesaplanmasında her bir teslimat veya devir ayrı ayrı dikkate alınır.
[11] 250 metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere