A. Giriş

Elektronik ticaret her geçen gün ilerleyen ve büyüyen bir sektör haline gelmiştir. Ülkemizde elektronik ticaretin hukuki bir çerçeveye yerleştirilmesi amacı ile 23.10.2014 tarihinde kabul edilen 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (“Kanun”) kabul edilmiştir. Geçen yıllar içerisinde teknolojinin gelişim hızı ile orantılı olarak elektronik ticaret de şekil değiştirmiş ve yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulur hale gelmiştir.

İşbu bilgi bültenimizde 01.07.2022 tarihinde kabul edilen 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu”) ile getirilen yeni hükümler incelenecektir.

B. Değişiklik Kanunu’nun Genel Gerekçesi

Tüketicinin alışveriş sırasında birden fazla satıcı tarafından sunulan ürünleri karşılaştırabilme ve inceleyebilme imkanına sahip olması sebebi ile pazaryerlerinin elektronik ticaret sektörü içerisinde büyük bir hacme kavuşmasına sebep olmuştur. 2021 yılında perakende e-ticaret hacmi 234 milyar Türk lirası olarak gerçekleşirken bu hacmin yaklaşık yarısını sektörün önde gelen elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar oluşturmuştur.

Pazaryerlerinin büyük işlem hacmi ile orantılı olarak tüketici ve tüketim alışkanlıkları hakkında elde ettiği nitelikli verileri kullanarak elektronik hizmet sağlayıcı olarak elektronik ticaret faaliyetine başlamaları diğer elektronik ticaret hizmeti sağlayıcıları açısından rekabeti bozucu etkiler yaratabilmektedir.

Bütün bunların yanında elektronik hizmet sağlayıcı pazaryerlerinin sektör içerisinde asıl faaliyet alanı dışında sektörlerde de faaliyet göstermesi, sektör içerisine yeni aktörlerin girmesini engelleyici ve elektronik hizmet sağlayıcılarının tekel konumuna gelmesine sebebiyet verebilecektir.

Bu çerçevede, e-ticarette haksız rekabetin ve tekelleşmenin önüne geçilerek pazara yeni aktörlerin girişinin kolaylaştırılması ve pazarın dengeli ve sağlıklı büyümesinin sağlanması amacıyla kanun düzenlemesi yapılmıştır.

C. Değişiklik Kanunu ile Getirilen Düzenlemeler

• Yeni tanımlamalar yapılmıştır : Değişiklik Kanunu ile gelen ve diğer mevzuatlarda yer alan yenilikler doğrultusunda Kanun içerisine eski düzenlemede yer almayan yeni kavramların eklenmesi ihtiyacı duyulmuştur. Bu kapsamda Kanun’a Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı, Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı, Elektronik Ticaret Ortamı, Elektronik Ticaret Pazar Yeri, Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS), Net İşlem Hacmi ve Ekonomik Bütünlük kavramları eklenmiştir.
• Değişiklik Kanunu ile “elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı” ve “elektronik ticaret hizmet sağlayıcı” kavramları daraltılmıştır : Değişiklik Kanunu içerisinde elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı (“Elektronik Pazar Yeri”) ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı kavramları incelendiğinde elektronik ortamda faaliyet gösteren pek çok işletmenin bu kanun kapsamına girebileceği değerlendirilmektedir[1]. Ancak Değişiklik Kanunu ile bir kısım sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler, Elektronik Pazar Yeri veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak kabul edilmesi engellenmiştir.
• Aracı hizmet sağlayıcıların hukuka aykırı içeriklere ilişkin yükümlülükleri yeniden düzenlenmiştir : Değişiklik Kanunu öncesinde yer alan düzenlemede, aracı hizmet sağlayıcılarının içerikleri kontrol etmek, içeriklerin hukuka uygunluğunu araştırmak ile yükümlü olmadığı düzenlenmekteydi. Yeni düzenleme ilgili ile ilgili kanun maddesi diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça, aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı hususlardan sorumlu olmadığı şeklinde güncellenmiştir.

Sorumluluğun aracı hizmet sağlayıcıdan alınmış olması yanında aracı hizmet sağlayıcılarına aşağıda yer alan yükümlülükler getirilmiştir:

• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması hâlinde, bu içeriği gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirmek
• Hak sahibinin, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair bilgi ve belgeye dayanan şikâyeti üzerine, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının şikâyete konu ürününü yayımdan kaldırarak durumu kendisine ve hak sahibine bildirmek
• Şikâyetin aksini gösteren bilgi ve belgeye dayanan itirazını Elektronik Pazar Yerine sunması üzerine şikâyete konu ürünü yeniden yayımlamak
• Kişisel verilere ilişkin düzenlemeler kaldırılmıştır : Kanun, elektronik ticaret faaliyetlerinde kişisel verilerin işlenmesine ilişkin düzenlemeler içermekteydi. Ancak 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile Kanun’da yer alan düzenlemelerden daha detaylı ve kapsamlı düzenlemeler hukuk düzeni içerisinde yer bulması sebebi ile söz konusu Kanun maddesinin uygulama alanı kalmamıştır. Bu doğrultuda Kanun’un, kişisel verilerin işlenmesine ilişkin hükümleri Değişiklik Kanunu ile kaldırılmıştır.
• Cezai hükümler güncellenmiş ve yeni cezalar eklenmiştir : Değişiklik Kanunu öncesinde Kanun’da yer alan düzenlemeler uyarınca kanuni yükümlülüklerini yerine getirmeyen hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılara 20.000 Türk lirasına kadar para cezası uygulanabilmekteydi. Değişiklik Kanunu ile birlikte eski maddelerde yer alan kimi cezalar miktar bakımından güncellenmiş, güncellemenin yanında değişiklik ile birlikte getirilen yeni yükümlülükler yeni yaptırımlara bağlanmıştır. Bu kapsamda yeni eklenen cezalara örnek vermek gerekirse:
• Haksız ticari faaliyette bulunan elektronik aracı hizmet sağlayıcıya, haksız ticari faaliyette bulunduğu her bir elektronik hizmet sağlayıcı başına 10.000 Türk lirasına kadar,
• Elektronik aracı hizmet sağlayıcı tarafından hizmet sağlayıcıya beş gün içerisinde satış bedelinin Elektronik Pazar Yerinin tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde eksiksiz yapılmaması 10.000 Türk lirasına kadar,
• Elektronik Pazar Yeri tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması halinde her bir hizmet sağlayıcı için 500.000 Türk lirası,
• Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamaz veya bu malların satışına aracılık etmesi halinde aykırılığın gerçekleştiği tarihten bir önceki takvim yılına ait net satış tutarının %5’i,
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıyla olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması halinde 10.000.000 Türk lirasına kadar para cezaları uygulanabilecektir.
• Haksız rekabeti yasaklayan hükümler eklenmiştir : Kanun değişikliğinin temel amacının pazaryeri modeli ile faaliyet göstermekte olan Elektronik Pazar Yerlerinin haksız rekabet sonucu doğurabilecek nitelikteki faaliyetlerini önlemek ve sona erdirmeyi amaçladığından bahsetmiştik. Bu doğrultuda Kanun kapsamında elektronik ticaret faaliyetlerinde haksız rekabet yasaklanmış ve Elektronik Pazar Yerinin, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalar haksız kabul edilmiştir.

Değişiklik Kanunu ile de aşağıda yer alan uygulamalar her şekilde haksız ticari uygulama olarak nitelendirilmiştir:

• Mal veya hizmet satışı karşılığında elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin Elektronik Pazar Yerinin tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde eksiksiz yapılmaması
• Elektronik Pazar Yeri tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıyla olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi
• Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıdan bedel alınması
• Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle elektronik ticaret hizmet sağlayıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması

• Elektronik Pazar Yerlerine ek yükümlülükler getirilmiştir : Değişiklik Kanunu ile elektronik aracı hizmet sağlayıcılara ek yükümlülükler getirilmiş ayrıca elektronik aracı hizmet sağlayıcılar net işlem hacimleri ve işlem sayısına göre sınıflandırılarak ek yükümlülüklere tabi tutulmuşlardır.

Haksız rekabetin önlenmesi maksadı ile Elektronik Pazar Yerlerinde, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamayacak veya bu malların satışına aracılık etmeleri ve malların farklı elektronik ticaret ortamında satışa sunulması hâlinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunamayacak, tanıtımını yapamayacaktır. [2]

Elektronik Pazar Yerleri veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları, önceden onay almadan bunların ETBİS’te kayıtlı markalarını kullanarak arama motorlarında tanıtım ve pazarlama faaliyetinde bulunamayacaktır.

Elektronik Pazar Yeri, üyelerinden temin ettiği doğrulamakla ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlemesi gereken belgelerdeki bilgilere, satışın yapıldığı elektronik ticaret pazar yerinde yer verebilmesine imkan sağlamakla yükümlü hale gelmiştir.[3]

İşbu bahsedilen yükümlülüklere ek olarak Elektronik Pazar Yerlerinin bir takvim yılındaki net işlem hacmi ile bir takvim yılı içerisindeki işlem miktarına bağlı olarak yukarıda yer alan yükümlülüklere ek olarak elde ettiği verilerin kullanımına, pazarlama ve reklam bütçelerine, pay devirlerinin bakanlığı bildirilmesi gibi konularda da ek yükümlülükler getirilmiştir.[4] Bu yükümlülüklere ilişkin detaylı bilgiye ofisimiz ile iletişime geçerek edinebilirsiniz.

• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcılara da ek yükümlülükler getirilmiştir : Haksız rekabetin önlenmesine yönelik uygulamalar sadece Elektronik Pazar Yerlerini değil aynı zamanda bu pazar yerlerinde ticari faaliyet yürütmekte olan elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları da kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.

Bu kapsamda elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar onay almadan, ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS’e kayıtlı alan adının ana unsurunu oluşturan tescilli markasını kullanarak çevrim içi arama motorlarında reklam veremeyecek, pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacaktır.

Elektronik Pazar Yerlerine uygulandığı gibi elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların da işlem hacmine ve işlem miktarına göre pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinin içeriklerine, elde ettiği verilerin kullanımına, pay devirlerinin Bakanlığa bildirimine, reklam bütçelerinin üst sınırlarına ilişkin ek yükümlülüklere ilişkin düzenlemeler Değişiklik Kanunu’nda yer almakta olup detaylı bilgi edinmek için ofisimiz ile iletişime geçebilirsiniz.

• Elektronik Pazar Yerleri ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları faaliyetlerine devam edebilmek için Elektronik Ticaret Lisansı almak zorundadır : Değişiklik Kanunu ile birlikte, belirli bir sınırın üzerinde elektronik ticari faaliyet gösteren kimseler ticari faaliyetlerine devam edebilmek için lisans almak zorundadır.

Lisans alma yükümlülüğü, bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan Elektronik Pazar Yerleri ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarını kapsamaktadır. Bu hesaplamanın yapılmasında yurt dışına yapılan satışlar dahil edilmeyecektir.İşbu Lisans, belirlenen eşiklerin aşıldığı sürece yenilenmesi gerekecek olup yenileme başvuruları Mart ayı içerisinde yapılacaktır.

D. İntibak Süreci ve Yükümlüklerin Uygulama Tarihleri

Değişiklik Kanunu ile getirilen yükümlülüklere, elektronik ortamda ticari faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilerin uyumlu hale gelmesi için bir geçiş süreci öngörmüştür. Bu düzenleme kapsamında Elektronik Pazar Yerleri, 01.01.2024 tarihine kadar kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan veya kullanım hakkını haiz olduğu malları satışını durduracaktır.

Elektronik Pazar Yerleri,  5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamında ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da 6361 sayılı Kanun kapsamında elektronik para kuruluşu olarak yetkilendirilen şirketlerin, kredi verme işlemleri dâhil sundukları her türlü hizmetin Elektronik Pazar Yerlerinde gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyetlere 01.01.2024 tarihine kadar sonlandıracaktır.[5] Yine aynı tarihe kadar ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paraların kabulüne ilişkin faaliyetlerine son vermesi gerekecektir.

Elektronik Pazar Yerleri, kanunda yer alan düzenlemeler uyarınca eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü  veya posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetinde bulunamayacak olup 01.01.2024 tarihinde kadar bu tür faaliyetlerine son vermeleri gerekecektir.

Bu kanunun uygulama giren sözleşmelerin 07.01.2023 tarihine kadar kanuna uyumlu hale getirilecektir.

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar, kendilerine yüklenilen yükümlülüklere 01.01.2025 tarihine kadar uyumlu hale gelmekle yükümlüdür. Aynı doğrultuda Elektronik Pazar Yerleri 01.01.2025 tarihine kadar lisans sürecini tamamlamakla yükümlüdür.

E. Genel Değerlendirme ve Sonuç

Kanun’da meydana gelen değişiklikler ile birlikte elektronik ortamda ticari faaliyet yürütmekte olan ve elektronik ortamda ticaret gösterecek teşebbüslerin uyumlu hareket etmekle yükümlü olduğu pek çok kural ve düzenleme hukuk düzenimize dahil edilmiştir. Değişikliklerin asıl amacının elektronik ticaret ortamında haksız rekabetin önlemesi ve sektörün düzenlenmesi olduğu göz önüne alındığında hali hazırda bu alanda faaliyet gösteren ve iş planını elektronik ticaret üzerine kuran kimselerin bu düzenlemeler doğrultusunda hareket etmeleri büyük önem arz etmektedir.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] •           1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu, 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu,6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunla kuruluş ve faaliyetleri düzenlenen ve bu kanunlara göre yetkilendirilerek münhasıran yetkilendirildikleri konularda faaliyet gösterenler ile 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Paylarının Düzenlenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde şans oyunu tertip etme yetkisine sahip kurumlar ile bu yetkinin devredildiği kurum, kuruluş ve özel hukuk tüzel kişileri ile bunların verdiği yetki dahilinde münhasıran şans ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler Elektronik Pazar Yeri veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak kabul edilmeyecektir.

[2] Toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret dışındaki satışlardan elde eden kişilerin markasını taşıyan veya marka kullanım hakkına sahip olduğu mallar bu yükümlülüğünün istisnasıdır.

[3] Bkz: Değişiklik Kanunu Madde 8

[4] İşlem hacminin belirlenmesinde yurt dışına yapılan satışlar hesaba katılmayacaktır.

[5] Kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariçtir.