1. Giriş

Rahim ağzı kanserinin, penis kanserinin, anüs ve genital bölgede oluşan kanserin farklı türlerine karşı 9-14 yaş arası uygulandığında %90’a yakın 45 yaşına kadar ise %70 civarı, ilerleyen yaşlarda ise etkisi azalsa bile büyük bir oranda koruma sağlayan Human Papillomavirus Virüsü (HPV) aşısı ülkemiz tarafından karşılanmamaktadır.

HPV aşısının Sağlık Uygulama Tebliği’nde[1] bedeli ödenecek ilaçlar listesinde olmaması nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından karşılanmamakta ise de rahim ağzı kanserinin artış oranları ve aşının öneminin yanı sıra günümüz şart ve ekonomik koşullarında dikkate alındığında bu bedellerin kimi şartlar altında geri alınabildiği görülmektedir.

2. Genel Bakış

Rahim ağzı kanseri, insan papilloma virüsünün (HPV) belirli tipleriyle cinsel yolla bulaşan enfeksiyon sonucu oluşur.^[2] HPV virüsü; siğil, enfeksiyon ve kanser gibi türler ile kişinin vücudunda ortaya çıkmakta olup günümüzde HPV hastalıkları büyük bir oranda artış göstermiştir. Rahim ağzı kanseri, 2022 yılında yaklaşık 660.000 yeni vaka ve Dünya genelinde yaklaşık 350.000 ölümle en sık görülen dördüncü kanser türüdür.^[3]

2019 yılında HPV'nin kadınlarda yaklaşık 620.000, erkeklerde ise 70.000 kanser vakasına neden olduğu tahmin edilmektedir.^[4] HPV hastalıklarının artması ile paralel olarak bu virüsü %100’e yakın bir oranda engelleyen aşısı da geliştirilmiştir.

HPV virüsüne yakalanmamak için aşı olmak isteyen kişiler günümüze kadar bir şekilde ücreti karşılayabilmişse de 2021 yılından bu yıla kadar tek doz ücretlerin bile çok yüksek bir bedelde olması nedeniyle SGK’ya geri ödemeler için talepte bulunulmaya başlanmıştır. Ancak pandemi ve devamında değişiklik gösteren enflasyonun etkisiyle aşı ücreti kişiler tarafından karşılanamadığından işbu durum yargı yollarına taşınmış ve SGK tarafından aksi savunulsa da HPV Aşının ücret iadesinin faizi ile geri alındığına ilişkin emsal kararlar oluşturulmuştur.

HPV aşısının ücreti iadesi talebi ile açılan davalarda mahkemelerin aşı bedelinin iadesi yönündeki kararları gün geçtikçe artmakta ve ölümcül olması nedeniyle aşının bu riski önlediği ve önemi mahkeme kararları ile de görülmektedir. Ayrıca SGK tarafından karşılanmayan aşılar sebebiyle ileride kişinin kanser olma ihtimali gerçekleştiğinde, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun karşılaması gereken ilaç ve tedavi giderleri aşı ücretinin fazlasıyla üzerinde kalacaktır.

Ankara ve İstanbul Mahkemeleri başta olmak üzere Ankara 62. İş Mahkemesi’nin 2022 yılında verdiği bir kararında[5] HPV virüsünün önlenmesi için aşının önemi ve aşının Anayasa ve sağlık ve yaşam hakkı ile bağlantısı önemle vurgulanarak 3 doz yapılan aşının bedelinin faizi ile birlikte aşı olan kişiye verilmesine kesin olarak karar verilmiştir.

Bedeli yaklaşık 9.000,00-TL’yi^[6] bulan aşının hayati öneme sahip olması ve %100’e yakın bir oranda koruyuculuk sağlamasına karşın henüz SGK tarafından karşılanmamasının işbu karar ve diğer kararlar aracılığıyla alınan birçok karar ile önüne geçilmiş ve aşı bedellerinin yasal faizi ile kişilere ödenmesi yönünde alınmaya devam eden kararlar ile önüne geçilmeye devam edilmektedir.

3. Sonuç

İşbu bilgi bültenimizde, rahim ağzı kanseri olma ihtimalini engelleyen HPV aşısının bedellerinin SGK tarafından karşılanması konusundan bahsedilmiştir. HPV aşısı yaşam ve ulaşılabilir sağlık hakkının bir gereği olarak sosyal bir devlette ücretsiz uygulanması gerekmekte olup bu konudaki ilk adım ise aşı ücretlerinin iadesinin mahkemeler nezdinde hüküm kurularak verilmesi ile uygulanmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası[7] ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu[8] kapsamında değerlendirdiğimizde HPV aşısı bir hak olarak değerlendirilmeli ve birey ve toplum sağlığı bir bütün olarak göz önünde bulundurulmalıdır.

Saygılarımızla,

Gülaç Hukuk Bürosu