A.  Giriş

Apartman görevlisi, site görevlisi olarak da adlandırılan konut kapıcılar özellikle çalıştığı taşınmazın bakımı, korunması, temizliği, güvenliğinin sağlanması, kaloriferlerin yakılması, küçük çaptaki onarımlar ve taşınmazda oturanların alışveriş işlerinin görülmesi işleri ile iştigal etmektedirler.

İşbu bilgi bülteninde kapıcıların iş hukuku kapsamındaki haklarına yer verilecektir.

B.  Kapıcıların İş Hukukundaki Yeri 

Her ne kadar İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde apartmanlarda ‘kapıcı çalıştırılmasına’ yönelik zorunluluk getiren hüküm bulunmamaktaysa da 3194 Sayılı İmar Kanunu (“İmar Kanunu”) uyarınca çıkartılan İmar Yönetmeliği’nde hangi binalarda kapıcı dairesinin bulunması gerektiğine ilişkin hüküm bulunmaktadır. Buna göre, konut olarak kullanılacak kaloriferli veya kalorifersiz binaların 12 daireden fazla olması halinde kapıcı dairesi yapılması zorunlu kılınmıştır. Bundan başka, 4857 sayılı İş Kanunu’nda[1] (“İş Kanunu”) konut kapıcılarına ilişkin hususların Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle düzenleneceği hükmü haizdir.

C.  Kapıcıların Hizmet Sözleşmesi

”Kapıcı dairesinde kira karşılığı oturan kişi aynı zamanda oturduğu apartmanın kapıcılık hizmetini de görüyorsa bu kişi ile apartman yönetimi arasında hizmet ilişkisinin bulunduğunu kabul etmek gerekir. (Y. 9.HD 03.03.1999, 1993/7332 E, 1994/529 K)”

Yukarıdaki Yargıtay Kararına göre kapıcı ile apartman yönetimi arasında hizmet ilişkisinin varlığı halinde hizmet sözleşmesinin de yapılması gerekmektedir. İş Kanunu uyarınca, süresi bir yıl veya daha uzun süreli hizmet sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.(İş Kanunu md.8/2) Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu fıkra hükmü uygulanmaz. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.(İş Kanunu md.8/3) Tarafların ‘deneme süreli’ iş sözleşmesi yapması mümkün olup işbu sözleşme en çok iki ay olabilse de gerekli görüldüğü takdirde yeni bir deneme süreli iş sözleşmesi yapmak deneme süresi uzatılmasına ilişkin sınıra uymak şartıyla hukuken mümkündür. Kapıcı ile yapılan iş sözleşmesinde iş sözleşmesinin türü, iş yeri adı ve adresi, işe başlama tarihi, temel ücret ve ekleri, ücretin ödeme şekli ve zamanı, kapıcının kimliği, düzenleme tarihi, varsa özel koşullar ve tarafların imzasının bulunması gereklidir.

D.  Kapıcıların İş Süresi Ve Ara Dinlenmesi

Çalışma süresi

“Madde 63 – Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.”

İş Kanunu md.63 uyarınca çalışma süresi en çok kırk beş saat olmakla birlikte bu sürenin çalışma biçimine göre azaltılması mümkündür. Bundan başka iş kanunu md.63’te belirtilen çalışma süresinin aşılmaması kaydıyla yoğunlaştırılmış çalışma ilişkisinin de kurulması mümkündür. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz ve ayrıca çalışma saatlerinin yaz ve kış ayları iklim şartları göz önüne alınarak düzenlenmesi mümkündür.

E.  Kapıcıların Ücretleri, Yıllık İzinleri Ve Hafta Tatilleri

İş Kanunu hükümlerine göre ücreti ödenen konut kapıcılarına sözleşme hükümleri ile hafta tatili verilmesi mümkün olup ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışıp çalışmayacağı hususu iş sözleşmesinde belirtilir. Söz konusu günlerde çalışması durumunda İş Kanunu md.47 uyarınca ücret ödemesi yapılır. Yine konut kapıcısının İş Kanunu uyarınca yıllık izin kullanma hakkı mevcuttur.

“Genel tatil ücreti Madde 47 – Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir.”

Kapıcının kural olarak Türk parası ile aldığı ücretinin asgari ücret altında olması mümkün değildir . Söz konusu ücretin en geç bir ay içerisinde ödenmesi gerekli olup bu süre anlaşma ile en fazla bir haftaya düşürülebilir. Geçici bir sebep olmaksızın ücreti ödenmeyen kapıcının iş görmekten kaçınma hakkı olup gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Ayrıca ücreti ödenmeyen işçinin iş akdini haklı nedenle feshetme hakkı mevcut olup işbu durumdan kaynaklanan alacağı istemede zamanaşımı 5 senedir. 

F.  Kapıcının Sigorta Ettirilmesi 

Sigortalı hak ve yükümlülükleri kat malikleri kurulu veya işveren vekili olarak yönetici hakkında, kapıcının işe alındığı günden itibaren başlar. Dolayısıyla kapıcı, işe alındığı günden itibaren sigortalı sayılmaktadır. Kat malikleri kurulu veya işveren vekili olarak yönetici, kapıcının SGK bildirgesini işe başladığı tarihten itibaren işyerinin(apartmanın) bulunduğu yerdeki SGK’ya bildirmekle yükümlüdür. 27.03.2018 tarihli ve 30373 sayılı Resmî Gazete ile uygulamaya giren yeni düzenleme ile kapıcı çalıştıran apartman veya site yönetimlerinin Sgk’da işyeri dosyası açtırması gerekmeksizin sigortalı işe giriş bildirgesi yerine geçecek bildirge vererek ve prim ödeyerek sorumluluğunu tamamlamış olacaktır.

G.  Kapıcının İhbar Ve Kıdem Tazminatının Ödenmesi

4857 Sayılı Kanun’a göre ihbar, 1475 sayılı kanuna göre kıdem tazminatına sahip olan kapıcıların iş akdinin 4857 Sayılı Kanun’un 25/2. Maddesi uyarınca sonlandırılması halinde kıdem tazminatına hak kazanması mümkün olmayacaktır. Hem İş Kanunu hem de Kat Mülkiyeti Kanunu’nda işveren kat maliki veya malikleri olarak belirlendiğinden kapıcının kıdem ve ihbar tazminatını ödeyecek olanlar da kat malikleri olacaktır. Bu halde kıdem tazminatının ödenmesinde kiracıların sorumluluğu bulunmamaktadır. Ancak KMK uyarınca kat maliki kıdem tazminatını ödemezse, kiracı söz konusu tazminatı kira oranı uyarınca ödemekle yükümlü olacak ve yaptığı ödeme kira borcundan düşecektir.

H.  Sonuç

Sonuç olarak; çalıştığı taşınmazın bakımı, korunması, temizliği, güvenliğinin sağlanması, kaloriferlerin yakılması, küçük çaptaki onarımlar ve taşınmazda oturanların alışveriş işlerinin görülmesi işleri ile iştigal eden konut kapıcıları ile yapılacak olan hizmet sözleşmesi ve işbu sözleşmenin şekli ve geçerlilik koşulları ile konut kapıcılarının iş süresi ve ara dinlenmeleri, ücretleri, yıllık izinleri ve haftalık tatilleri, sigorta yapma ve bildirim yükümlülüğü ve nihayet iş sözleşmesinin sonlanması halinde konut kapıcılarının ihbar ve kıdem tazminatlarının ödenmeleri gibi konularda gerek konut kapıcılarının sahip olduğu hakları bilmeleri gerekse de apartman sakinlerinin işbu konuda yapması zorunlu işlemleri bilmeleri hususunda hukuki danışmanlık almaları önem arz etmektedir.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] Bkz: 4857 sayılı İş Kanunu madde 110