A. Giriş

Portekiz; yaşam koşulları, eğitim, sağlık, iş imkanları, sosyokültürel yapısı, çevresel faktörleri ile ilgi gören ve yüksek oranda göç almakta olan bir ülkedir. Her devlette olduğu gibi Portekiz’e de giriş yapabilmek ve orada kalabilmek, hatta vatandaşı olabilmek için diğer ülke vatandaşlarına getirdiği birtakım koşulları vardır. Bu koşullar yatırım, eğitim, çalışma gibi farklı alanlarda listelenmektedir. Ayrıca Portekiz genelinde uygulanan bazı özel vize ve oturum izni çeşitleri mevcut olup yazımızda bunlara da değinilecektir.

İşbu bilgi bülteninde, Portekiz’de oturma izni alabilme ve vatandaşlık edinebilme olanakları üzerinde durulacaktır.

B. Portekiz’de Oturma İzni

Portekiz oturum izni, başvurularının Portekiz Yabancılar ve Sınırlar ofisinin yönettiği, kişinin bu ülke topraklarında uzun vadeli konaklayabilmesine olanak veren ikamet izni belgesidir. Portekiz’de oturma izni alınıp vatandaşlık elde edildiği takdirde 26 AB ülkesi ve toplamda 186 ülkeye vizesiz giriş hakkı kazanılmış olmaktadır.[1] Dolayısıyla Portekiz’de yaşama ve oturma izni alma şartları oldukça sıkı tutulmaktadır. Vatandaşlar tüm evraklarını eksiksiz bir şekilde hazırlayarak gerekli kurumlara iletmektedir. Bültenimizin bu bölümünde, oturma izninin nasıl alınacağı detaylı olarak anlatılacaktır.

B.1.     Portekiz Ülkesine Nasıl Giriş Yapılır?

Portekiz’e giriş sağlayabilmek ve burada kalabilmek için öncelikle Portekiz Ulusal Vizesi alınmalıdır. Ulusal vize ile ülkeye giriş yaptıktan sonra, oturma izni başvuruları ülke içinden yapılmaktadır. Fakat bu Oturma izinlerini sağlayan farklı vizeler birbirinden farklılık göstermektedirler. Örneğin olarak; yatırım yoluyla alınan vizeler, Portekiz’de belirli bir miktarda yatırım yaparak kazanılan ve 5 yıl sonra vatandaşlık hakkı tanıyan “Golden Visa” ve Portekiz’de şirket kurma amacıyla finansal taahhütte bulunularak kazanılan “Start-up Visa” gösterilebilir. Bu doğrultuda başvuracak kişiler yatırım yapacakları alanda çalışma yapacaklarını konsolosluğa ileterek, çeşitli mülakatlardan geçmektedir.[2] Bunların haricinde bir de “Kısa Süreli Vize (Schengen Vizesi)” bulunmaktadır. Portekiz Devleti’ne resmi, turistik, ticari, eğitim, tedavi, ziyaret gibi amaçlarla seyahat etmek isteyen kişiler Portekiz Schengen Vizesi’ne müracaat etmelidirler. Bu vize, en fazla 90 gün konaklama hakkı tanımaktadır.

B.2.     Oturma İzni Nasıl Alınır?

Portekiz’de oturma izni almak için başvuru yapılacak yerler Portekiz Ankara Büyükelçiliği’dir. Ülkede mevcut olan ve oturum izni almayı sağlayan programlar kapsamında Portekiz’de uzun süreli oturum izni talebinde bulunan yabancı  vatandaşların ikamet vizesinin, kalış amacına uygunluğu incelenir. Geçerli, spesifik bir yasal hüküm dikkate alınmaksızın, süreli oturum izni belgelerinin verildiği tarihten itibaren 1-3 yıl geçerliliği bulunmaktadır.  Bu sürenin ardından iki yıllık oturum izinleri için yenileme işlemi yapılmaktadır. Golden visa haricinde bir oturum izniyle yedi yıl geçici ikamet eden kişi, söz konusu sürenin ardından daimi oturum izni talebinde bulunabilecektir.  Portekiz Ulusal Vize başvuruları ise seyahat tarihinden en az 30 gün önce yapılmalıdır. Portekiz’de üç aydan fazla kalma planı olan kişiler Portekiz Schengen vizesine değil, diğer vize türlerinden birine başvuru yapmalıdır.[3]

B.3.     Oturma İzni Türleri Nelerdir?

B.3.1.  Genel İtibariyle Oturma İzni Türleri

Portekiz’de oturma izni almaya konu olabilecek durumlar sayılacak olursa; çalışma, kendi işini kurma, eğitim ve aile birleşimi gibi nedenler gösterilebilir.[4] Çalışma nedeniyle oturum izni alabilmek için, Portekiz’de çalışacak olan kişilerin Portekiz’de konaklaması gerekmektedir. Bunun için Portekiz çalışma izni alan kişilerin Portekiz oturum izni de alması gerekmektedir. Kendi işini kurma amacıyla Portekiz’de şirket kurmak isteyen kişiler, bunu sebep göstererek Portekiz oturum izni başvurusunda da bulunabilmektedir (Start-up visa).

Eğitim amacıyla oturma izni alarak Portekiz’de eğitim görecek olan kişilerin eğitim süreleri boyunca Portekiz’de konaklamaları gerekmektedir. Portekiz oturum izni alındığı sürece öğrencilerin konaklamasına izin verilmektedir. Ayrıca eğitim vizesi alan kişiler haftada 20 saat çalışabilmektedir.

Son olarak aile birleşimi nedeniyle oturum sağlamak isteyenlerden Portekiz’de birinci dereceden akrabası ya da eşi yasal olarak ikamet eden ya da Portekiz vatandaşı olan kişiler Portekiz oturum izni başvurusunda bulunarak ailelerinin yanında kalabilmektedir.[5]

B.3.2.   Golden Visa ile Oturum İzni ve Vatandaşlık

Portekiz’de en çok tercih edilen oturum izni alma yollarından biri olan Golden Visa ile şu şartlar sağlandıktan sonra vatandaşlık da kazanılabilmektedir: Portekiz sınırları içerisinde 500.000 Euro değerinde bir gayrimenkul ve aynı değerde bir fon yatırımına sahip olunması gerekmektedir. Bahsedilen fon yatırımları haricinde de son 5 yıl içinde yılda en az 7 gün Portekiz’de ikamet edilmiş olmalıdır. Yine bunun dışında hapis cezası almamak ve en az A2 seviyesinde Portekizce dilini öğrenmek vatandaşlık için gereken diğer şartlardır. Vatandaşlık başvurusu, Adalet Bakanlığı’na bağlı Merkezi Kayıt Kuruluşu’na yapılır.

C. Portekiz Vatandaşlığı Nasıl Kazanılır?

Portekiz vatandaşlığı; Portekizli bir ebeveynden doğma, Portekiz’de oturma izniyle vatandaşlığa kabul veya Portekiz vatandaşıyla evlilik yolu ile edinilebilmektedir. Portekiz vatandaşlığının kazanım türlerinden kökene göre Portekizlilik için anne veya babadan en az birisi Portekiz vatandaşı ise vatandaşlık başvurusunda bulunulabilir. İkamet süresi doldurularak (telsik yoluyla) vatandaşlığa geçiş yapmak isteyen 18 yaş ve üzeri bir kişi 5 yıllık yasal ikamet sonrasında Portekiz vatandaşı olarak vatandaşlığa alınabilmektedir. Portekizce dili hakkında yeterli bilgiye ve ulusal toplumda etkili bağlantılara sahip olma şartı vardır.

18 yaşından küçük çocuklar, ebeveynleri vatandaşlığa alındıklarında beyanname yoluyla Portekiz vatandaşlığı kazanabilirler ve bu tür Portekiz vatandaşlarının gelecekteki çocukları doğumda Portekiz vatandaşları olarak kabul edilecektir. Evlat edinme yoluyla da vatandaşlık kazanılabilmektedir. Portekiz vatandaşı tarafından evlat edinilen bir çocuk Portekiz vatandaşı olmaktadır. Çocuk 18 yaşın altında olmalıdır. Tabi pek çok ülkede olduğu gibi evlilik yoluyla da vatandaş olunabilmektedir. Portekiz vatandaşı ile en az beş yıl evli olan bir kişi, beyanname ile Portekiz vatandaşı olabilmektedir. Portekiz’de resmi bir ikamet süresi gerekli değildir, ancak Portekizce dili hakkında yeterli bilgi ve Portekiz toplumu ile etkili bağlar kurmuş olmak gereklidir.

Son olarak çifte vatandaşlık konusuna değinmekte yarar vardır. Portekiz çifte vatandaşlığa izin vermektedir. Dolayısıyla, yabancı vatandaşlık sahibi olan veya bu vatandaşlığı alan Portekiz vatandaşları Portekiz vatandaşlığını kaybetmemektedir. Benzer şekilde, Portekiz vatandaşı olanlar yabancı vatandaşlıklarından vazgeçmek zorunda değildir. Ayrıca Portekiz vatandaşları da Avrupa Birliği vatandaşıdırlar.[6]

D. Sonuç

Portekiz’e geçici veya kalıcı olarak yerleşmek isteyen bir kişi, öncelikle hangi şekilde bu ülkede bulunmak istediğine karar vermelidir. Yukarıda detaylıca değinmiş olduğumuz bu yollar schengen vizesi, ulusal vize, altın vize, start-up vizesi, çalışma izni şeklinde alınabilecek oturma izni veya kökene göre, ikamet süresinin doldurulması, evlat edinme, evlilik vasıtası ile vatandaşlık edinme olarak özetlenebilir. Ayrıca bültenimizin son kısmında çifte vatandaşlığa değinilmiş olup bu husus, Portekiz vatandaşlığının Avrupa birliği vatandaşlığını da kapsaması bakımından önem arz etmektedir.

Başvurmak istenilen yola karar verdikten sonra buna ilişkin şartları taşıyıp taşımadığını kontrol edilmeli ve başvuru için kısıtlı süresi varsa buna özellikle dikkat ederek ilgili yere müracaatta bulunulmalıdır.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] Portekiz Vatandaşlığı, Wikipedia Ansiklopedi https://tr.wikipedia.org/wiki/Portekiz_vatandaşlığı (Son erişim tarihi: 05.10.2022)

[2] Portekiz Oturma İzni Nasıl Alınır? , Hürriyet Gazetesi, https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/portekiz-oturma-izni-nasil-alinir-sartlari-nelerdir-oturma-izni-basvurusu-nasil-yapilir-42122072 (Son erişim tarihi:02.10.2022)

[3] Portekiz Oturma İzni http://www.portekizvize.com/oturum-izni (Son erişim tarihi: 05.10.2022)

[4]Portekiz Oturum İzni, Portekiz Konsolosluğu https://portekizkonsoloslugu.org/portekiz-oturum-izni/  (Son erişim tarihi: 05.10.2022)

[5]Portekiz Oturum İzni, Portekiz Konsolosluğu https://portekizkonsoloslugu.org/portekiz-oturum-izni/  (Son erişim tarihi: 05.10.2022)

[6]Portekiz Vatandaşlığı, Wikipedia Ansiklopedi https://tr.wikipedia.org/wiki/Portekiz_vatandaşlığı (Son erişim tarihi: 05.10.2022)