A.  Giriş

 Vatandaşı olmadan bir ülkede oturum hakkı sağlamanın ön koşulu, o ülkeye geçerli ve usulüne uygun giriş yapılmasıdır.[1] Yasal olarak ülkeye giriş yapıldığı veya ülkeden çıkış gerçekleştirildiği esnada, ilgili makamlara sunulan izin belgesi ise vize olarak adlandırılmaktadır. Vizeler; yabancı kişinin bir ülkede çalışma faaliyeti göstermesi, oturma hakkı veya öğrenim hakkına sahip olması gibi farklı gerekçelerden bahisle, ayrı gruplarda tasnif edilmektedir ve bu sınıflandırma dolayısıyla iznin elde edilme yollarında farklılıklar ortaya çıkmaktadır.[2]

Bilgi bültenimizde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için Almanya’da çalışma, öğrenim, oturum ve yerleşim izni elde edilmesinin koşulları ve anılan vize tiplerine başvuru prosedürleri incelenecektir.

B.  Almanya’da Oturum İzni Alınması

Oturum izni, vatandaşı olmadığımız bir ülkede yasal ve devamlı olarak yaşamamıza olanak sağlanmasıdır. Almanya’da oturum izni alma; eğitim, iş arama, çalışma, aile kurma, araştırma gibi farklı gerekçelerle ve dolayısıyla farklı usullerle mümkün olmaktadır.

Almanya adına yetkili kurumlarca oturma izni başvuruları değerlendirilirken; başvuru sahibinin Almanya kamu güvenliği ve düzenine karşı hassasiyeti, Almanya’ya bağlılığı, Almanya’daki ikamet süresi gibi özellikler göz önünde bulundurulur. Ayrıyeten kişinin çalışma durumu, Almanca dil bilgisi gibi kriterler de dikkate alınmaktadır.[3]

Oturum izinleri, Almanya’da ikamet edilecek süreye bağlı olarak sınırlı süreli oturum izni, kalıcı oturum izni ve yerleşim izni olarak değişmektedir ve yabancı ülkeye gidiş sebeplerine bağlı olarak, gerekli evraklar ve koşullar farklılık göstermektedir.

C.  Sınırlı Oturum İzinleri (Aufenthaltserlaubnis)

Kişinin sınırlı oturum izni türlerinden birine sahip olması durumunda, Almanya’da oturma hakkı yetkili yabancılar dairesinin tayin edeceği süre ile kısıtlanmıştır. Bu süre Almanya’da ne sebeple bulunduğunuza, oturum izni talebinizin hangi amaca yönelik olduğuna göre değişmektedir. Bu sebeplerle, Almanya’ya çalışma amacıyla gidilmesi, mesleki eğitim alınması, uluslararası hukuk veya insani nedenlerle sığınma talebinde bulunulması, ailevi nedenlerle göç edilmesi gibi çeşitli saik ve nedenlere dayanarak sınırlı oturum izni alınması mümkündür.

D.  Almanya Çalışma İzni Vizesi Alınması Prosedürü

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının Almanya’da çalışmalarına olanak sağlayan vize, çalışma izni vizesidir. Bu vizenin, ülkeye giriş yapılmadan önce alınmış olması gerekmektedir. Almanya’da çalışma izni vizesi için yapılacak başvurularda tek yetkili merci Almanya Konsoloslukları ve Almanya Büyükelçiliği’dir. Başvuruda bulunmanın ön koşulu, hali hazırda Almanya’da bulunmakta olan bir iş yerinden çalışma teklifinin alınması veyahut Almanya’da bulunan bir işveren ile çalışma konusunda anlaşılmış olmasıdır. Fakat Almanya’da kendi imkanlarınızla bulduğunuz iş için de bazı kriterler öngörülmektedir. Şöyle ki;

Almanya’da bulduğunuz işte çalışma hakkınızın olabilmesi için, düşündüğünüz iş pozisyonuna uygun, Alman veya öncelik hakkı olan Avrupa Birliği ülkeleri vatandaşlarından birinin bulunamamış olması gerekmektedir.[4]

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak lisans eğitiminin Almanya’da bir üniversitede tamamlanması halinde; lisans eğitiminin sonlanmasından itibaren 18 ay içinde bir iş bulunduysa, Almanya’da oturma ve çalışma iznine sahip olma hakkı doğmaktadır. Eğer lisans eğitimi sonunda Türkiye’ye dönüş yapıldıysa bile, Almanya’da bir iş bulunabilmesi adına 6 aylık bir vize olanağı sağlanmaktadır. Bu 6 aylık süre içerisinde iş bulunması halinde, Almanya’daki Yabancılar Şubesi’ne (Ausländerbehörde) çalışmaya bağlı oturum izni için başvuruda bulunulabilmektedir. Fakat çalışılan iş alanı bilişim teknolojileri veya mühendislik alanlarına ilişkin değil ise; başvuru sırasında Almanca dil yeterlilik sertifikası ibraz etmeniz gerekmektedir.

Eğer lisans eğitimi Türkiye’de bulunan üniversitelerde tamamlandıysa, bu çalışma izni vizesine başvuruda bulunmanın diğer bir koşulu ise; lisans diplomasının Almanya’daki üniversitelerin diplomalarına ‘denkliği’ bulunmasıdır.

D.1.     Almanya Çalışma İzni Vizesi Başvurusu İçin Gerekli Evraklar

Almanya’da çalışma süresi 90 günden fazla ise, uzun süreli Ulusal Vize yani D Tipi Vize alınması gerekmektedir.[5] İşbu başvurunun yapılması için gerekli evraklar şunlardır;
– Almanya Konsolosluğu resmî web sitesinde bir örneğinin bulunabileceği başvuru formu
– Pasaport
– 2 adet vesikalık fotoğraf, nüfus cüzdanı fotokopisi
– Tam tekmil vukuatlı nüfus kayıt örneği
– Daha önce yapılmış evlilik belgeleri ve varsa çocuklara ait kimlik bilgileri
– Anne-babaya ilişkin bilgiler
– Başvuru sahibinin ikametgâh belgesi
– Sağlık sigortası
– Mesleki gelişimi gösteren özgeçmiş örneği
– Almanya’daki işveren ve çalışma yeri adının bulunduğu iş alanını gösterir iş sözleşmesi
– Yıllık brüt maaş bilgisi
– Ticaret sicili kaydı

E.  Süresiz Oturum (Yerleşim) İzni Vizesi (Niederlassungserlaubnis)

 Almanya’da çalışma iznini de içeren, süreye tabi olmayan yerleşim iznine bazı şartların varlığı halinde başvurulması mümkündür. Almanya’da 5 yıllık oturum izninin bulunması, yerleşim izni başvurusunu yapacak kişinin kendisi ve ailesinin geçimini sağlayabilecek maddi yeterlilikte olması, Almanca yeterlilik sertifikası bulunması, herhangi bir sabıka kaydının olmaması gibi hususlar, süresiz oturum iznine başvurulmasının ön koşullarıdır.

E.1.     Süresiz Oturum İzni Alınması Prosedürü

Süresiz oturum izni başvuruları Almanya’daki Yabancılar Şubesi’ne (Ausländerbehörde) yazılı olarak yapılmalıdır.[6] Başvuru için gerekli olan ilk evrak olan “Süresiz Oturum İzni başvuru Formu” Yabancılar Şubesi’nin resmî web sitesinden temin edilebilmektedir. Eksiksiz doldurulan başvuru formunun yanında şu belgelerin de mevcut olması gerekmektedir;[7]
– Biyometrik fotoğraf
– İş sözleşmesinin bir kopyası
– Son 6 aylık maaş bordrosu ve işverenden işin devam ettiğine dair teyit yazısı
– Sağlık sigortası
– Kira sözleşmesinin bir kopyası
– Almanca dil yeterlilik sertifikasının bir kopyası
– Sabıka kaydı

F.  Almanya Yatırımcı Vizesi

 “European Community Association Agreement” olarak da bilinen yatırımcı vizesi, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına Avrupa Birliği ülkelerinde kendi iş alanlarını kurarak yaşama hakkı elde etmesini öngören bir vize türüdür.

Yatırım yoluyla Almanya’da oturum izni başvurusu için öncelikle; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak Almanya’da ticari koşulları sağlayan, değeri ölçülebilir bir şirket kurmak için gerçeğe uygun bir iş planına sahip olunması gerekmektedir.

Yatırım miktarının ise; şirket kurmak ve kurulan bu şirketin her türlü maliyetini karşılayabilecek düzeyde olması gerekir. Ayrıca kurulacak olan şirketin faaliyet alanında belirli bir mesleki yetkinliğe sahip olunması da şarttır. Başvurunun değerlendirilmesinde bunlardan ayrı olarak, yapılan yatırımın Alman ekonomisine katkıda bulunup bulunmaması gibi hususlar da göz önünde bulundurulmaktadır.[8]

Yatırım olarak Almanya’da limited şirket (Gesellschaft mit beschränkter Haftung- GmbH), anonim şirket (Aktiengesselschaft), komandit şirket (Kommanditgesselschaft) ve adi şirket (Gessellschaft bürgerlichen Rechts) gibi farklı ortaklık türlerinde şirketler kurulabilmektedir. Ayrıca bunların yanında hizmet şirketi veya E-ticaret üzerinden ticari faaliyet gösteren şirketler de kurulabilir.

F.1.     Almanya Yatırımcı Vizesi Başvurusu İçin Gerekli Evraklar

 Almanya’da yatırım yoluyla oturum izni alınabilmesi için başvuru sürecinde gerekli evraklar şunlardır;
– 2 adet olmak üzere başvuru formu (Ulusal vize D-tipi başvurusu için kullanılan formlar)
– Hususi Pasaport
– 2 adet vesikalık fotoğraf
– Meslek eğitimini gösteren diploma ve özgeçmiş ve varsa güncel iş sözleşmesi
– Mesleki yeterlilik belgeleri- Almanca dilinde hazırlanmış iş fikrinize ilişkin bilgileri kapsayan bir iş planı[9]

Yatırım için bir şirket/firma kurulmuş ise ilaveten;
– Şirketin kuruluşuna dair noter tasdikli belge
– Noter onaylı şirket mukavelesi
– Güncel Ticaret Odası kaydı
– Ortaklar listesi
– Ana sermayenin ne kadarının ödemeler için ayrıldığını gösterir belge gerekmektedir.

F.2.     Almanya’da Limited Şirket (GmbH) Kuruluş Şartları

– Ana sermaye en az 25.000,- € tutarında olmalıdır.
– Şirket sözleşmesi noter tarafından tasdik edilmelidir.
– Ticaret siciline kayıt yaptırma zorunludur.
– İşletme dışarıya karşı „GmbH“ ibaresini kullanmak zorundadır.

F.3.     Almanya’da Anonim Şirket (AG) Kuruluş Şartları

– En az 1 pay sahibinin bulunması gerekmektedir.
– Esas sermaye en az 50.000,- € tutarında olmalıdır.
– Ticaret siciline kayıt yaptırma zorunludur.

F.4.     Almanya’da Bir Türk Şirketin Temsilcilik Bürosunun Açılması

Almanya’da yatırım yoluyla oturum hakkı elde edilmesinin bir yolu da hali hazırda var olan bir Türk şirketinin Almanya’da temsilcilik bürosunun açılmasıdır. Kurulmuş bir işletmeyi ve işletmenin faaliyetlerini tanıtmaya, iş ilişkileri kurma amacıyla yapılmaktadır. Temsilciliğin kurulması, tasarlanan faaliyeti içeren özel olarak hazırlanmış bir formun Almanya’nın ilgili belediyesinde doldurulup ibraz edilmesiyle vuku bulur. Temsilcilik açılması için izin gerekmemektedir.[10]

Faaliyet bildirimi belgelerine aşağıdakiler eklenmelidir:
– Başvuruda bulunan şirketin ticaret sicil özetinin Almanca diline çevirisi
– Başvuru için vekaletname. Vekaletname, ticaret sicilinde kayıtlı yasal temsilcilerden biri tarafından imzalanmış olmalıdır
– Faaliyetin sürdürüleceği ofisin kira sözleşmesi
– Ofis / büro için kira sözleşmesi
– Müracaatcının (temsilcilik bürosunun müdürü) pasaportunu ve ikamet kayıt belgesinin ibrazı. Kayıt belgesi, Almanya Federal Cumhuriyeti’nde ilgili İkamet Kayıt Bürosu’ndan (Einwohnermeldeamt) temin edilmelidir.
– Temsilcilik ayrıca Maliye’ye (Finanzamt), Sosyal Sigortalar’a (Sozialversicherungsträger), Meslekler Birliği’ne (Berufsgenossenschaft) ve İş Kurumu’na (Bundesagentur für Arbeit) bildirilecektir.

G.  Genel Değerlendirme ve Sonuç

Görüldüğü üzere Almanya’da oturum ve çalışma izni alınması için birçok farklı müessese öngörülmüştür. Yani, farklı vize ve oturum izni türleri bulunmakta olup, her tür için farklı koşullar aranmakta ve gerekli belgeler değişiklik göstermektedir. Bu süreçlerin usulüne uygun şekilde yürütülmesi maksadıyla gerek Türkiye’de gerekse Almanya içerisinde iş ve işlemlerin takibini gerçekleştirmeye ehil danışmanların bilgi ve deneyimlerinden faydalanılması, talep edilen vizenin daha kısa süre içerisinde ve daha az masrafla temin edilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.

Saygılarımızla
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] Doç. Dr. Bilgin Tiryakioğlu, Türk Hukukunda Yabancıların Oturma ve Çalışma Hakkı
[2] Gülaç Hukuk, İspanya’da Oturum İzni Alınması Prosedürü Hakkında Bilgi Bülteni
[3] Bkz. https://www.almanyakonsoloslugu.com/oturum-izni (Son giriş tarihi:10.02.2022)
[4] Bkz. https://www.almanyakonsoloslugu.com/almanya-calisma-izni (Son giriş tarihi:01.02.2022)
[5] Bkz. https://tuerkei.diplo.de/tr-tr/service/05-VisaEinreise/-/1514554 (Son giriş tarihi:05.01.2022)
[6] Yetkili Yabancılar Şubesi’nin bulunması için  bamf.de adresi
[7] Bkz. https://handbookgermany.de/tr/rights-laws/permanent-residence-migrants.html (Son giriş tarihi:19.02.2022)
[8] Bkz. https://www.almanyakonsoloslugu.com/almanya-yatirimci-vizesi (Son giriş tarihi:11.02.2022)
[9] işletmenin konsepti, amacı, şirket verileri, kişisel niteliklerin özeti, piyasa ve rekabet analizi, pazarlama stratejisi, şirketin geleceği, planlama bilançosu, kar/zarar hesap planı, likidite ön hesabı, 3 seneyi kapsayan kar ve kazanç ön hesabi, istihdam edilmesi planlanan kişi sayısını içerir
[10] Bkz. https://tuerkei.diplo.de/tr-tr/themen/wirtschaft/-/1798718 (Son giriş tarihi:07.01.2022)