Daha Önce Türk Vatandaşlığı Bulunan Ancak Sonradan Kaybeden Kişilerin Yeniden Türk Vatandaşlığı Kazanması Hakkında Bilgi Bülteni
- Giriş
Türk hukukunda, daha önce Türk vatandaşlığı bulunan ancak sonradan kaybeden kişilerin, belirli şartları sağlaması halinde, Türk vatandaşlığını yeniden kazanması mümkündür. Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması ile ilgili detaylı düzenlemelere, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda (“TVK”) ve Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te (“Yönetmelik”) yer verilmiştir.
Bu bilgi bülteninde, daha önce Türk vatandaşı olup vatandaşlığını kaybedenlerin Türk vatandaşlığını kazanmasına yönelik şartlar[1] ve başvuru yolları incelenecektir.
- Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması Şartları
B.1 İkamet Şartı Aranmadan Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması
TVK uyarınca[2] millî güvenlik açısından engel teşkil etmeyen kişilerin herhangi bir ikamet şartı aranmaksızın Türk vatandaşlığı kazanmaları mümkündür. İlgili kişiler arasında, çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler[3] ve ana veya babalarına bağlı olarak vatandaşlık kaybı yaşayan, ancak 3 yıllık süre içinde[4] seçme hakkını kullanmayan kişiler yer almaktadır.
Yine TVK çerçevesinde[5];
- Türk vatandaşlığından çıkma izni almaksızın kendi istekleri ile yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar,
- Yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye'de savaş ilâm üzerine, yurt dışında bulunup da yurt savunmasına katılmak için yetkili kılınmış makamlar tarafından usulen yapılacak çağrıya mazeretsiz olarak üç ay içinde icabet etmeyenler,
- Sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurt dışına kaçıp da kanuni süre içinde dönmeyenler,
- Silahlı Kuvvetler mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan görev, izin, hava değişimi veya tedavi için yurt dışında bulunup da süresi bittiği halde mazeretsiz olarak üç ay içinde geri dönmeyenler ve
- [6]Vatandaşlıktan ıskat edilmiş kişiler de millî güvenlik açısından engel teşkil etmemeleri şartıyla, Türkiye’de ikamet şartı aranmaksızın T.C. İç İşleri Bakanlığı kararıyla yeniden Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
B.2 İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması
TVK gereği[7] Türk vatandaşlığı Cumhurbaşkanı kararıyla kaybettirilenler ve Türk vatandaşlığını seçme hakkı ile kaybedenler[8] Bakanlık kararıyla, milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabileceklerdir. Önemle belirtmek gerekir ki, Türk vatandaşlığından kendi isteğiyle çıkanlar, yani mavi kart sahipleri, bu madde kapsamında değerlendirilmez.
B.3 Seçme Hakkı ile Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması
TVK çerçevesinde[9] çıkma belgesi imzalanması suretiyle Türk vatandaşlığından çıkılması mümkündür. Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile yeniden kazanılması, ana veya babalarının çıkma belgesi imzalaması nedeniyle vatandaşlık kaybına uğrayan çocuklar için mümkündür. Bu çocuklar, ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler.[10]
Seçme hakkı kişiye özel bir hak olup; ebeveynlerin seçme hakkı yoktur. Bu hak sadece 18 yaşına geldiğinde bizzat çocuk tarafından kullanılabilir.
- Başvuru Makamı ve Usulü
Başvurular, yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe, yurt dışında ise dış temsilciliklere bizzat veya özel vekâletname ile yapılır; posta yoluyla başvurular kabul edilmez. Ergin olmayan veya ayırt etme gücünden yoksun kişiler için vatandaşlık başvuruları, veli ya da vasileri tarafından yapılır. Yabancı makamlarca verilen resmî belgelerin tasdik işlemleri, Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği'ne göre yapılır.
- Sonuç
Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması ikamet şartına bağlı olarak veya olmadan ve seçim hakkının kullanılması suretiyle kazanılabilmektedir. Bu bültende detaylı olarak açıklandığı üzere, gerekli şartlar sağlanıp prosedürler tamamlandığında, Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması mümkündür.
Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu
[1] Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması, Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 22. ve 23. maddelerindeki şartların sağlanması koşuluyla, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 13. , 14. ve 43. maddelerinde belirtilen kişiler bakımından mümkündür.
[2] Bkz: 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 13 (Milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak kaydıyla çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler, ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenler ve 3 yıl içinde seçme hakkını kullanmayanlar).
[3] Mavi kartlılar.
[4] TVK madde 21
[5] Bkz: 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 43- Türk vatandaşlığını kaybedenler veya vatandaşlıktan ıskat edilenler
(1) Mülga 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25 inci maddesinin (a), (ç), (d) ve (e) bentleri uyarınca Türk vatandaşlığını kaybetmiş olan kişiler, başvurmaları halinde, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak kaydıyla, Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın Bakanlık kararı ile yeniden Türk vatandaşlığına alınabilirler. (2) Mülga 28/5/1928 tarihli ve 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre vatandaşlıktan ıskat edilmiş kişiler, başvurmaları hâlinde, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hâli bulunmamak kaydıyla, Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın Bakanlık kararı ile yeniden Türk vatandaşlığına alınabilirler. (3) Millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek hali bulunanların talepleri Bakanlıkça reddedilir.
[6] Mülga 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’na göre
[7] Bkz: 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 14 : “29 uncu madde uyarınca Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Cumhurbaşkanı kararıyla, 34 üncü madde uyarınca Türk vatandaşlığını kaybedenler Bakanlık kararıyla, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye'de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler”.
[5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 29 “1) Aşağıda belirtilen eylemlerde bulundukları resmi makamlarca tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığı Cumhurbaşkanı kararı ile kaybettirilebilir.
a) Yabancı bir devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmayanlar.
b) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Cumhurbaşkanının izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler.
c) İzin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar.
(2) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 302 nci, 309 uncu, 310 uncu, 311 inci, 312 nci, 313 üncü, 314 üncü ve 315 inci maddelerinde yazılı suçlar nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen ve yabancı ülkede bulunması nedeniyle kendisine ulaşılamayan vatandaşlar, bu durumun soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay içinde vatandaşlıklarının kaybettirilmesi amacıyla Bakanlığa bildirilir. Bakanlıkça Resmî Gazetede yapılan yurda dön ilanına rağmen üç ay içinde yurda dönmemeleri halinde, bu kişilerin Türk vatandaşlıkları Cumhurbaşkanı kararıyla kaybettirilebilir.”]
[8] Madde 34- Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kaybı
(1) Aşağıda durumları belirtilenler, ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.
a) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar.
b) Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar.
c) Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar.
ç) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar. d) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.
[9] Bkz: 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 27
[10] Madde 21- Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kazanılması
(1) 27. madde uyarınca ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler.