1. Giriş

Anonim şirketlerde genel kurul, usulüne uygun olarak yapılan bir çağrı üzerine belirli bir gündemi görüşmek ve karara bağlamak amacıyla bir araya gelmesiyle oluşur. Hukuki sonuçlar doğuran bir genel kurul kararı, bu yönüyle bir hukuki işlem özelliği taşır. Şirketin irade beyanı niteliğindeki bu genel kurul kararlarının koşullara uyulmaması durumunda, hükümsüzlük halleri gündeme gelir.

İşbu bilgi bülteninde, anonim şirket genel kurul kararlarının geçersizlik hallerinden biri olan butlan halini ve sonuçları ele alınacaktır.

2. Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü

Anonim şirket genel kurul kararlarının hükümsüzlük halleri yokluk, butlan ve iptal edilebilirlik olarak sınıflandırılır.

Eski Türk Ticaret Kanunu’nda yalnızca anonim şirket genel kurul kararlarının iptali hükümlerine yer verilirken 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) ile birlikte genel kurul kararlarının yok hükmünde olması ilk kez düzenlenmiştir[1].

Belirtelim ki TTK’da yokluk konusunda özel bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, yokluk yaptırımına ilişkin genel hükümler uygulanır. Anonim şirketlerde genel kurul kararının varlığı için iki temel unsur gereklidir: genel kurul toplantısının yapılması ve pay sahiplerinin bu toplantıda karar alması. Bu iki unsurdan birinde eksiklik olursa, karar yok hükmünde sayılır ve baştan itibaren geçersiz kabul edilir.

Örneğin; gerçek anlamda bir genel kurul toplantısının yapılmamasına rağmen bazı pay sahiplerinin kendi aralarında bir araya gelerek karar almaları durumunda, hukuken geçerli bir kararın varlığından söz edilemez ve alınan karar yok hükmündedir[2]. Yok hükmündeki genel kurul kararları yönetim kurulu tarafından icra edilemeyeceği gibi ticaret siciline tescil ve ilan da edilemez[3].

Anonim şirket genel kurul kararlarının bir diğer hükümsüzlük hali ise genel kurul kararlarının iptalidir. TTK uyarınca kanuna esas sözleşmeye ve dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararları iptal edilebilir niteliktedir[4]. İptal edilebilir kararlar, mahkeme kararı ile geçersizlikleri tespit edilene kadar hukuk dünyasında sonuç doğurmaya devam eder[5]. Ancak, genel kurul kararının mahkeme kararı ile geçersizliğine karar verildiği anda geçmişe etkili olarak ortadan kalkar[6]. Genel kurul kararlarının iptali ancak mahkeme kararı ile talep edilebilir[7].

Genel kurulda alınan kararlar, görünüşte kanun ve esas sözleşmeye uygun olmasına rağmen, çoğunluğun yetkilerini kötüye kullanarak azınlığın veya münferit pay sahiplerinin meşru çıkarlarını ihlal ediyorsa dürüstlük kuralına aykırılık sebebiyle bu genel kurul kararının iptali gerekir[8].

Örneğin, genel kurul yıllık kârın dağıtımına ilişkin hakkını keyfi olarak yeteri kadar veya hiç dağıtmaması durumunda pay sahibinin kâr payı hakkı ihlal edildiğinden dolayı genel kurul kararı iptal edilebilir[9]. Yargıtay’ın yerleşik uygulamasına göre kâr dağıtımı yapılırken eşit işlem ilkesine aykırı davranıldığında genel kurul kararı iptale tabidir[10].

Yargıtay güncel tarihli bir kararında ise bir anonim şirketin aynı zamanda yönetim kurulu üyesi olan hâkim ortağının kâr payı dağıtmak yerine yüksek miktarda huzur hakkı tayin etmesini, kararın örtülü kâr dağıtımı anlamına gelmesi sebebi ile iptal etmiştir[11].

İptal davası açabilecek kişiler,[12] kanun veya esas sözleşme hükümlerine ve özellikle dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası açabilirler. İptal davasına konu bir genel kurul kararı iptaline dair hüküm kesinleşene kadar geçerli bir karar olarak kabul edilir. Eğer iptal kararı kesinleşirse geçmişe etkili olarak genel kurul kararı ortadan kalkar[13].

3. Genel Kurul Kararlarının Butlan Halleri

Butlan anonim şirket genel kurul kararlarının hükümsüzlük hallerinden biri olup, TTK uyarınca[14] “özellikle[15]”,           

5. Pay sahibinin, genel kurula katılma, asgari oy, dava ve kanundan kaynaklanan vazgeçilemez nitelikteki haklarını sınırlandıran veya ortadan kaldıran,
5. Pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran,
5. Anonim şirketin temel yapısını bozan veya sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan, kararları batıldır.

TTK’da sayılan haller dışında da batıl kararlar olabileceği düzenlenmiştir. Pay sahibinin vazgeçilmez nitelikteki haklarının sınırlandıran veya emredici hukuk kurallarına, ahlaka aykırı veya imkânsız olan genel kurul kararları batıl sayılmaktadır[16].

Örnek olarak; hiç çağrı yapılmadan veya çağrı yapılan yer, saat dışında yapılan toplantılarda ortaklar çağrısız olarak toplanmış sayılır. Çağrısız olarak toplanan ortakların tamamının toplantı boyunca hazır olmadığının belgelenmesi halinde genel kurul toplantısı Yargıtay tarafından geçersizlik ile sakat kabul edilmektedir[17]. Genel kurul toplantısında pay sahiplerinin geçerli bir şekilde temsil edilmemesi durumunda da alınan karar geçersizdir.

Ortaklara verilen değiştirilemeyen hakların, genel kurul kararıyla değiştirilmesi geçersiz olarak değerlendirilir. Örneğin, bir grup paya pay başına birden az oy hakkı veren, azlık hakların kullanılabilmesi için sahip olunması gereken pay sayısını artıran ana sözleşme düzenlemeleri geçersizdir.

Ağır nitelikte ihlal içeren batıl kararlar, hüküm ifade etmediğinden dolayı menfaat sahibi tüm ilgililerin açacağı tespit davası ile ortadan kaldırılabilir. Tespit davası hüküm ifade etmemesi sebebiyle hak düşürücü süreye tabii olmazken Yargıtay, açılan tespit davasında süre bakımından iyi niyet aramaktadır. Nitekim bir kararında, davacının 4 yıl boyunca suskun kaldığı batıl bir kararın sonradan butlanının ileri sürülmesinin de hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olduğuna hükmetmiştir[18].

4. Genel Kurul Kararlarının Butlan Teşkil Etmesi ve Sonuçları

Batıl kararlar, baştan itibaren hükümsüz olan, sonradan geçerlilik kazanma olanağı olmayan, emredici kurallara, kamu düzenine veya ahlaka ve adaba aykırı veyahut konusu olanaksız olan kararlardır. Bu tür kararlar, baştan beri hüküm ifade etmezler ve mahkemece re ’sen üzerinde durulması da gerekir[19].

TTK m.450 uyarınca genel kurul kararının butlanına ilişkin mahkeme kararının, kesinleştikten sonra bütün pay sahipleri hakkında hüküm ifade edecektir. İlave olarak yönetim kurulunun bu kararın bir suretini derhal ticaret siciline tescil ettirmek ve internet sitesine koyma mecburiyetindedir^[20].

Genel kurulun kararına karşı, kötü niyetle butlan davası açıldığı takdirde, davacılar bu sebeple şirketin uğradığı zararlardan müteselsilen sorumlu olurlar^[21].

5. Sonuç

İşbu bilgi bülteninde, anonim şirket genel kurul kararlarının geçersizlik hallerini ve sonuçlarını ele aldık. Anonim şirketlerde genel kurul kararlarının hükümsüzlük halleri, şirketin hukuki işlemlerinin geçerliliği açısından büyük önem taşımaktadır. Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde genel kurul kararlarının hükümsüzlük halleri yokluk, butlan ve iptal edilebilirlik olarak sınıflandırılmıştır. Anonim şirket genel kurulunun yok hükmündeki kararları hukuki olarak sonuç doğurmaz kararın alındığı tarihten itibaren geçersizdir. Diğer hükümsüzlük hali olan iptal edilebilirlikte ise, mahkeme kararı ile geçersizlikleri tespit edilene kadar hukuk dünyasında sonuç doğurmaya devam eder. Son olarak genel kurul kararının hükümsüzlük hali butlan halleridir. Bu batıl kararlar hakkında menfaat sahibi ilgililer butlan davası açarak geçmişe etkili olarak alınan kararları ortadan kaldırabilir.

Saygılarımızla,

Gülaç Hukuk Bürosu