A.  Giriş

İşbu bilgilendirme metninde, 31848 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 26.05.2022 tarih ve 10990 sayılı kararı hakkında değerlendirmelerde bulunulacaktır. Bahse konu karar ile doğal gaz dağıtım şirketlerinin üçüncü tarife dönemi hesaplamalarında, yapılan yatırımların maliyet analizine ilişkin çeşitli usul ve esaslar öngörülmüştür.

B.  Genel Olarak Analiz İşlemleri

İlk olarak dağıtım şebekesi yatırımlarının analizinde; boru hatlarının, vanaların, istasyonların, CNG ve LNG tesis yatırımları ile diğer yatırımlarının sınıflandırma olarak esas alınacağı belirtilmiştir. Bu sınıflandırma kriterleri özellikle; her bir yıl için dağıtım faaliyeti kapsamında yapılan yatırım harcamalarının Kurum tarafından kabul edilen tutarlarını ifade eden düzenlenmiş şebeke yatırımları harcamalarının hesabında dikkate alınacak olması sebebiyle büyük önem taşımaktadır.

Devam eden maddede ise boru hattı yatırımlarının ikili ayrımındaki çelik hat ve polietilen hatlarının yatırım maliyeti analizinde, dağıtım şirketi tarafından sunulan veriler ile kabul sınırlarından hareket edileceği belirtilmiştir. Kabul sınırları ise; yıl, boru türü ve boru çapı için şirket ve/veya sektör verilerinden hareketle sektör ortalama birim maliyetlerinden standart sapma çıkartılması ve sektör ortalama birim maliyetlerine yarım standart sapma ilave edilmesi şeklinde alt ve üst sınır şeklinde belirleneceği düzenlenmiştir. Ancak kabul sınırına esas olan verilerin almalı istatistikler üretecek sayı ve nitelikte değilse ilgili boru çapı için sektör ve şirket verilerinden hareketle benzer boru çaplarına ilişkin veriler kullanılacaktır. Dağıtım şirketi tarafından sunulan birim yatırım maliyetlinin alt ve üst kabul sınırlarına eşit veya bu sınırlar dahilinde olması halinde, bu değerin aynen esas alınacağı düzenleme altındadır. Birim yatırım maliyetinin üst kabul sınırını aşması durumunda üst kabul sınırı yine aynen hesaplamaya esas alınacaktır. Son ihtimalde sunulan birim yatırım maliyetinin alt kabul sınırından küçük olması söz konusu olacaktır. Bu durumda alt kabul sınırı ile sunulan birim yatırım maliyeti arasındaki farkın yarısı, sunulan birim maliyetine eklenerek yatırım maliyeti tespit edilecektir. Ancak her halde bu maliyet tutarı fiili yatırım maliyetinin iki katını aşamayacaktır[1].

Şehir içi bölge istasyonları ile şehir besleme hattı yatırımı kapsamındaki çelik boru hattı yatırımı maliyet analizinde de bu madde hükmü uygulanacaktır. Şehir giriş istasyonları, sıkıştırılmış doğal gaz (CNG) ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesis yatırımlarının maliyet analizi, şirket tarafından sunulan ve mali kayıtlarda yer verilen tutarlar ile sektör verilerinin karşılıklı değerlendirmesiyle belirlenecektir. Sayaçlar ile hacim düzelticiler yönünden de bu ilkeler kapsamında yatırım maliyeti analizi gerçekleştirilecektir.

Kararda ayrıca yol, dere, nehir vb. özel geçiş kapsamında imalatı yapılmış olan çelik ve polietilen boru hatları yatırımlarının maliyet hesabında 2. maddede belirtilen yıl, boru türü ve çapından hareketle ulaşılan yatırım maliyeti ile gerçekleşen yatırım maliyetinden hareketle elde edilen indirim ya da artırım oranının kullanılacağı düzenlenmiştir[2]. Hat vanalarının ve şehir giriş istasyonu kapsamındaki çelik vanalarının tarife hesaplamalarına esas maliyetinin tespiti de anılan usul izlenerek gerçekleştirilecektir[3].

Kararın 6. maddesinde şehir giriş istasyonunu ulusal iletim hattına bağlayan şehir besleme hatlarına yönelik yatırımı kapsamındaki çelik boru hattı maliyetinde de 2. maddede yer verilen hesaplama usulünün uygulanacağı kayıt altına alınmıştır. Bununla birlikte servis hattı yatırım maliyeti analizinde, hat yatırım maliyeti ile servis kutusu yatırım maliyetinin birleştirilmesi ve yıl bazında olmak kaydıyla 2. madde hükmünden hareketle hesaplama yapılacağı öngörülmüştür. Kabul sınırının tespitinde ise servis hattı uzunluğu ile birleştirilmiş yatırım maliyeti dikkate alınacaktır.

Ulusal iletim şebekesini veya dağıtım şebekesini serbest tüketici servis kutusuna veya basınç düşürme ve ölçüm istasyonuna münferiden bağlamak amacıyla tesis edilen münferit hat yatırımlarının analizinde, dağıtım şirketi tarafından sunulan ve şirket mali kayıtlarında yer alan yatırım tutarları yanında müşterilere tahakkuk ettirilen bağlantı gelirleri dikkate alınacaktır.

Kararın 11. maddesinde çeşitli yatırım harcaması niteliğindeki yatırımlara yönelik maliyet analizinde dikkat edilmesi gereken ilkelere yer verilmiştir. Öncelikle kazı, ruhsat, harç ve kamulaştırma giderleri ile devralınan hat ve tesisler karşılığında tahakkuk ettirilen giderlerin dağıtım şirketinin sunduğu ve şirket mali kayıtlarında yer verilen tutarlar üzerinden hesaplanacağı belirtilmiştir. Uzaktan kontrol ve gözleme sistemi (SCADA) yatırımları ile çelik bora hattı yatırımları kapsamında, çelik şebekenin korozyona karşı korunması amacıyla tesis edilen sistemler ve yapılan işlemler karşılığı tahakkuk eden giderleri kapsayan katodik koruma giderlerinin analizi, dağıtım şirketinin sunmuş olduğu ve şirket mali kayıtları ile sektör verileri baz alınarak analiz edilecektir.

Diğer yandan, kontrol şirketi maliyetinde iki kademe öngörülmüştür. İlki olan sabit maliyet bileşeninde, Doğal Gaz Piyasası Dağıtım Faaliyeti Yatırımlarına İlişkin Usul ve Esaslar’ın 6. maddesinde belirtilen dağıtım şirketi yatırımlarından bağımsız olarak tahakkuk eden maliyet bileşenini ifade etmekle birlikte dağıtım sektörü verileri kullanılarak hesaplanacağı belirtilmiştir. Değişken maliyet bileşeni ise Kararın 11. Maddesinin c bendinin iii. alt bendinde ayrıntılı olarak açıklanan şekilde hesaplanacaktır. Hesaplamaya esas 2. maddede belirtilen usulde yatırım maliyetinden hareketle elde edilen indirim ya da artırım oranın yarısı kullanılacaktır.

C.  Diğer Yatırımların Maliyet Analizi

Belediye tarafından yapılan asfalt, parke, beton vb. yüzey kaplamalarına ilişkin oluşan ve şirkete tahakkuk ettirilen giderlerden oluşan belediye üst kaplama giderleri kapsamında tahakkuk eden asfalt plenti maliyeti, dağıtım şirketi tarafından sunulan ve şirket mali kayıtlarında yer verilen tutarlar üzerinden analiz edileceği açıklanmıştır. Bahse konu üst kaplama işin alt yüklenici aracılığıyla gerçekleştirilmesi özelinde ise hesaplamada dikkate alınacak ilkeler oldukça değişecektir. Nitekim analize esas teşkil edecek farklı mahiyette bu usul, (d) bendinin alt bentlerinde sıralanmıştır.

Son olarak haritalama ve coğrafi bilgi sistemleri yatırımlarında ikinci tarife uygulama dönemi içerisinde bu nitelikteki yatırım maliyeti toplamı ile yine bu dönemde inşa edilen çelik ve polietilen hat uzunluğu toplamı esas alınarak analiz edilecektir. Analizde sektör ortalama birim maliyeti hesaplanarak söz konusu değer, yarım standart çarpma çıkarılmış ve eklenmiş haliyle alt ve üst kabul sınırları belirlenecektir.

Devamında bu kabul sınırları üzerinden dağıtım şirketi tarafından aynı dönem içerisinde inşa edilen çelik ve polietilen hat uzunluğu toplamıyla çarpılarak bu dönemde gerçekleştirilen coğrafi bilgi sistemi yatırım maliyeti kararlaştırılacaktır. En son tahlildeki bu kararlaştırmada doğal olarak 2. maddede belirtilen usul izlenecektir.

D.  Sonuç

İncelemeye konu karar Resmî Gazete’de yayımlanma tarihi olan 27.05.2022 tarihinde yürürlüğe girmekle birlikte, bu tarih itibariyle EPDK tarafından sistem kullanım bedelleri belirlenmemiş olan dağıtım şirketlerinin 01.01.2012-31.12.2016 aralığındaki dağıtım şebekesi yatırımlarının maliyet analizinin, 22.06.2017 tarih ve 7142 sayılı EPDK kararı uyarınca gerçekleştirileceği düzenlenmiştir.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] 10990 Sayılı Karar m. 2

[2] 10990 Sayılı Karar m. 3

[3] 10990 Sayılı Karar m. 4,6/1-ç