A.  Giriş

Bir ülkeye giriş yapıldığı yahut ülkeden çıkış işlemi gerçekleştirildiği esnada ilgili makamlara sunulması gereken izin belgesi vize olarak adlandırılmaktadır. Vizeler, kişinin söz konusu ülkede çalışma faaliyeti göstermesi, oturma maksadına sahip olması gibi farklı gerekçelerden bahisle birden fazla ayrı grupta tasnif edilmekte; bu sınıflandırmalara göre iznin elde edilme yollarında çeşitli değişiklikler açığa çıkmaktadır.

İşbu bilgi bülteninde İspanya’da oturum izni elde edilmesinin koşulları ve anılan vize tiplerine başvuru prosedürlerinin içerikleri incelenecektir.

B.  İspanya Krallığında Oturma İzni Alınması

İspanya’da “kâr amacı gütmeyen oturma izni” türünden vize tipi, kişiye bu ülkelerde yaşam ve oturum hakkı vermekte; çalışma hakkına yönelik herhangi bir imtiyaz ise sağlamamaktadır. Bu vizeye sahip olan kişiler tüm Avrupa’da serbest dolaşım hakkı elde ederken, bu kişilerin vize temin ettiği ilk yılın ardından oturum izinlerine çalışma iznini kapsayacak şekilde genişletmeleri imkân dahilindedir.

Kişiye çalışma hakkı sağlamayan bu vize tipi esas olarak “geçici” ve “kalıcı” olmak üzere iki kategoriye ayrışmaktadır.

B.1.   Geçici Oturma İzni

Geçici oturma izni, üçüncü bir ülke vatandaşının (İspanya vatandaşlığına sahip olmayan) İspanya sınırları içerisinde 90 (doksan) gün ila 5 (beş) yıl arasında ikamet etmek amacıyla başvuruda bulunması ve İspanya yasalarınca aranan şartlar doğrultusunda bu süreler boyunca İspanya’da yaşamını idame ettirmesi temeline dayanmaktadır.

Gerekli belgeleri İspanya Konsolosluğuna ibraz eden kişi, varsa eşi ve çocukları ile beraber geçici oturum iznine sahip olabilir. Hatırlatmak gerekir ki kâr amacı gütmeyen oturum izinlerinde yalnız ikamet hakkı söz konusu olup çalışma izni verilmemektedir.

B.2.   Kalıcı Oturma İzni

Kalıcı oturma izinlerine ilişkin prosedürde, üçüncü bir ülkenin vatandaşına seçme ve seçilme hakkı gibi haklar istisna olmak üzere bir İspanyol vatandaşının sahip olduğu temel hak ve yetkiler çerçevesinde İspanya’da yaşama izni verilmektedir. Bu oturma izni, yalnızca geçici oturma izni şartlarını yerine getiren ve 5 yıl boyunca İspanya’da ikamet eden başvuru sahiplerine tanınmaktadır.

C.  Kâr Amacı Gütmeyen Oturum İzni 

Her ne kadar İspanya Krallığı oturma izni konusunda geniş kolaylıklar sağlıyor olsa da bu iznin sağlanması önemli şartlar ile sınırlandırılmıştır. İlgili yasal düzenlemelere göre;

–  Avrupa birliği ülkelerinin dışında herhangi bir ülke vatandaşı olmak
–  Sabıka kaydı sahibi olmamak (Sabıka kaydı, son beş yıl içinde altı aydan fazla süre için ikamet edilen ülkelerden, İspanyol yasal düzenlemelerinde belirtilen suçlar yönünden alınmalıdır. Bu belge ayrıca İspanyolca’ya tercüme edilmeli; hem orijinal belgede hem İspanyolca tercümesinde “La Haye” apostil damgası muhakkak bulunmalıdır.)
–  İspanya Krallığı sınırlarına daha önce yasadışı yollar ile giriş-çıkış yapmamış olmak
–  Geçerli bir sağlık sigortası yaptırmak (Başvuru sahibinin İspanya’da bulunacağı tüm süreyi kapsayan ve  İspanya’da faaliyet göstermeye yetkili bir sigorta şirket ile yapılmış olan kamu ya da özel nitelikli sigorta)
–  Uygun şekilde temin edilmiş Sağlık Raporu temin etmek (Sağlık Raporu metninde başvuru sahibi için “2005 yılı Uluslararası Sağlık Tüzüğü’nde belirtilen, halkın sağlığı için tehlike arz edebilecek hastalıklardan hiçbirini taşımaz” ibaresinin yer alması şarttır. Rapor, ayrıca İspanyolca’ya tercüme edilmeli; hem orijinal belgede hem İspanyolca tercümesinde “La Haye” apostil damgası muhakkak bulunmalıdır)
 – En az bir yıl geçerliliğe sahip bir pasaporta veya seyahat belgesine sahip olmak
 – İspanya’da yaşayacak ve seyahat masraflarını karşılayacak düzeyde ekonomik gelire/güce sahip olduğunu ispatlamak (Bu meblağın tespitinde, vatandaşlık talep edilen ülkede asgari yaşam için lazım gelen gelirin 4 katı kadar aylık düzenli gelire sahip olmak)
 – Hali hazırda 2021 yılı için açıklanan bedellerde bir miktar yükselme yaşandığı görülmüştür. Ekonomik durum akreditasyonu için 2021 rakamları, İPREM (İspanya asgari yaşam gelir düzeyi) tutarının 4 katı olarak hesaplanmaktadır. 14 ödeme halinde gerçekleştirilen bu bedel asıl başvurucu için 2021 senesi için €31.643,40’dur (#yalnızotuzbirbinaltıyüzkırküçavrokırksent#).
– Yukarıda belirtilen gelirin ispatı, banka hesabı bilgilerinin paylaşılması, gayrimenkul tapularından kaynaklanan kira gelirlerinin sunulması, şirket hisse bilgilerinin ve alacak kayıtlarının gösterilmesi ve benzeri metotlarla gerçekleştirilebilmektedir.
 – Kişi, vize temin ettikten sonraki bir yıl içerisinde en az 180 (yüz seksen) gün boyunca İspanya’da ikamet etmek durumundadır.

Anılan izin türünde sahip olunan en önemli avantajlardan biri başvuranların aile bireylerinin de benzer vize statüsünden yararlanabilmesidir. 2021 yılında kanıtlanması gereken bedele ek olarak her aile bireyi için €7.908,60 (#yedibindokuzyüzsekizavroaltmışsent#) ücret ödenmesi suretiyle oturum izninden faydalanılabilir. Dolayısıyla başvurucunun aile fertleri de tıpkı başvuran gibi oturum hakkından istifade edebilmektedir.

Vizenin alınmasının ikinci yılından itibaren başvurucu tarafından iş kurulması ya da iş bulunması halinde vizenin genişletilerek çalışma iznine de dönüştürülmesi mümkündür. Bu sebeple ilerleyen yıllarda vatandaşlık hakkı kazanılmasına da olanak sağlamaktadır.

Öte yandan, sonraki yıllarda vize yenilemelerinde her bir yenileme iki yıllık olarak gerçekleştirilmektedir. Bu sebeple ikinci yıldan itibaren yapılacak yenileme başvurularında, ilk sene ispat edilen tutarın en az iki katının gösterilmesi şart koşulmaktadır.

D.  Diğer Oturum İzni Türleri

 İspanya Krallığı tarafından “yatırımcı”, “girişimci” ve “yüksek vasıflı profesyonel çalışanların” ülkede çalışma ve oturma izni almaları çeşitli izin ve vize türleri ile kolaylaştırılmıştır.

Öyle ki, girişimlerin, yatırımcıların ve üst düzey kalifiye çalışanların desteklenmesi ve İspanya’da oturum iznine sahip olabilmesi adına “Ley de Emprendedores” isimli 14/20132 sayılı Kanun çıkartılmıştır.

 D.1    Golden Visa (Yatırımcı Başvurusu)

Golden Visa programı temelinde €500.000,00 (#beşyüzbinavro#) veya üzerinde bir bedel ile gayrimenkul yatırımı yapan kişilere İspanya’da oturma izni ve çalışma izni verilmektedir.

Golden Visa sahibi başvurucunun ailesinin de bu izinden faydalanması mümkündür. Yukarıda izah edilen vizelerden farklı olarak Golden Visa uygulaması dahilinde kişi İspanya’da hem oturum hem de çalışma hakkına sahip olmaktadır. İspanya’da Golden Visa kapsamında devamlı ikamet halinde bulunan kişilerin ilerleyen dönemlerde İspanya vatandaşlığına da başvuru hakkı doğmaktadır.

Golden Visa başvurusunun değerlendirilmesinde en temel şartı, değeri en az €500.000,00 olan bir gayrimenkul yatırımında bulunmaktır. Bu yatırım karşılığında İspanya’da oturum ve çalışma izninin yanı sıra başvurucuya eğitim görme ve Schengen ülkelerinde serbest dolaşma hakkı da tanınmaktadır.

Gayrimenkul yatırımı her bir yatırımcının minimum €500.000,00 yatırması koşuluyla birden fazla ortak ile de yapılabilmekte olup, minimum olarak €500.000,00’yu karşılamak şartıyla başvurucu ya da başvurucular birden fazla gayrimenkul yatırımında da bulunabilmektedir. Ne var ki, bankadan kredi çekmek suretiyle taşınmaz alınması durumunda bu vize türünden faydalanılamamakta; yatırım miktarının en azından €500.000,00’luk kısmının başvurucunun kendi ekonomik kaynakları vasıtasıyla karşılanması gerekmektedir.

Ayrıca, yatırımın yapılmasından sonraki ilk 2 sene boyunca gayrimenkulün satılmaması koşulu ile kişiye oturma izni sağlanmakta ve bu vizeler periyodik olarak yenilenmektedir. Nitekim taşınmazın satılamıyor olması kiralanamaması anlamına gelmemekle; bu sebeple bu metotla vize sahipliğine erişen kişinin gayrimenkulü kiraya vermesinde hiçbir sakınca bulunmamaktadır.

Taşınmaz satın alınmasının haricinde İspanyol bankalarına para yatırılarak ya da bir İspanyol şirketlerine ortak olunarak da vize başvurunsa bulunmak mümkündür. Bu tip yatırımlar için talep edilen asgari miktar taşınmazda belirtilen €500.000,00 yerine €1.000.000,00 (#birmilyonavro#) olarak kararlaştırılmıştır.

İspanya Krallığı devlet tahvillerinin satın alınması yoluyla oturum izninden faydalanılması için ise aranan minimum yatırım meblağı €2.000.000,00’dur (#ikimilyonavro#).

Öte yandan, oturum izinleri esas itibarıyla 1 yıl süreyle verilmekte olup, 5 yıllık bir süre boyunca her yıl yenilenmektedir. 5 yıl boyunca yapılacak 1’er yıllık uzatma süreleri boyunca kişiye yabancı kimlik kartı verilmekte; 5 yılın sonunda 5 yıllık oturum izni elde edilebilmektedir.

D.2    İspanya Girişimci Vizesi

Girişimci vizesi ile yüksek vasıflı profesyonellerin çalıştırılması amacıyla tahsis edilen çalışma izni birbirinden farklı özellikler göstermektedir.

İspanya Krallığı tarafından sıradan ve geleneksel iş kollarından farklı olarak yenilikçi, yaratıcı ve farklı fikirler ile pazarda yer almak amacıyla işe atılma gayesinde olan girişimciler için tahsis edilmekte olan vize türü “girişimci vizesi” olarak tanımlanmaktadır.

Bu türden yapılacak başvurularda dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri, kurulacak işin niteliğidir. Öyle ki, İspanya’da kurulacak her şirket kişiye oturma izni hakkı sağlamamaktadır. Bu noktada kurulması planlanan işin yeterli bir yatırıma sahip olması, İspanyol ekonomisine katkı sağlanması ve istihdam yaratılması şarttır. Gerçekten de girişimcilik vizesi başvurularında, vize başvurusu yapılacak olan bölgedeki İspanya Ticaret Ofisi’nden (Oficina Económica y Comercial), gerçekleştirilmesi planlanan proje veya iş hakkında uygunluk raporu alınması gerekmektedir.

Girişimci vizeleri 1 yıl boyunca çalışma ve oturma iznini kapsamakta olup; faaliyete konu işletmenin başarısına göre sürenin uzatılması mümkündür.

D.3    Yüksek Vasıflı Profesyoneller İçin Çalışma İzni

Bir başka ifade ile üst düzey kalifiye çalışan statünde oturma izni olarak tanımlanan bu tip vize türü, genellikle İspanya’da iş teklifi alan üst düzey yöneticiler ile üniversite mezunları için izlenebilecek bir yoldur.

Kişilerin yüksek vasıflı profesyoneller grubuna dahil olarak vize başvurusunda bulunması için diploma, sertifika, dil bilgisi ve özgeçmiş gibi bilgi ve belgeleri sunması tavsiye edilmektedir. İspanya’da genellikle üniversite mezunlarının, uluslararası düzeyde kabul edilmiş okullarda yüksek lisans yahut doktora derecesinde çalışma göstermiş olması aranmaktadır.

Bu bağlamda, kişilerin nitelikli uluslararası şirketlerde çalışma gösteriyor olması, başvurularının olumlu değerlendirilmesinde etkisi bulunmaktadır. Bir kesinliği bulunmamasına karşın; i) çalışan sayısı 250 ve üzeri olan şirket veyahut grup şirketlerde çalışılması, ii) çalışma yapılan şirketin faaliyet gösterdiği alanda stratejik bir yapıya sahip olması ve iii) çalışma yapılan şirketin İspanya’nın genel ekonomik çıkarlarına uygun bir amaca hizmet ediyor olması avantaj olarak sayılmaktadır.

Uygulamada şirketlerin kimi zaman vize başvurusunda kişilere sponsor olduğu ve başvuruya destek verdiği görülmektedir. Yüksek vasıflı profesyonel olarak yapılan başvurularda kişilerin maaşı da önemli bir kriter olarak dikkate alınmak olup; yıllık brüt ücretin €50.000,00 (#ellibinavro#) tutarının üzerinde olması gözetilmektedir.

Bir şirketten iş teklifi alınması durumunda başvuru formunda şirket temsilcisinin imzası arandığından; vize başvurusunun da söz konusu şirket tarafından yapılması gerekmektedir. Başvuru İspanya içerisinde “Unidad de Grandes Empresas” isimli kurum üzerinden yahut herhangi bir ülkede mukim İspanya Başkonsolosluğu bünyesinden ikame edilebilmektedir.

Yüksek vasıflı profesyoneller için tanınan vizeler 1 yıl boyunca çalışma ve oturma iznini kapsamakta olup; faaliyete konu işletmenin başarısına göre sürenin uzatılması mümkündür.

E.  Ankara Anlaşması

Ankara Anlaşması “European Community Association Agreement” olarak da bilinen serbest çalışma izni, geleneksel iş kollarında faaliyet gösterme amacında olan ve kendi işini kurmak isteyenler için öngörülmüş bir vize türüdür.

Yoğun bir evrak yükü ile ciddi koşulları bulunan bu vize tipinde kişilerden; iş planı, İspanya ulusal vize başvuru formu evrakı, 2 adet biyometrik fotoğraf, süresi geçerli pasaport, T.C. kimlik belgesi, ikametgâh tezkeresi, nüfus kayıt örneği, geçici oturum izni başvuru formu, geçici oturum izni ilk başvuru idari bedeli formu, iş izni ilk başvuru idari bedeli formu, sağlık raporu, sabıka kaydı, finansal kaynakların ispatı, belge veya sertifika, ekonomik yatırım belgesi ve sair izinler ile lisanslara ilişkin bilgi ve belgeler talep edilmektedir.

Herhangi bir suça karışmamış ve yasa dışı yollarla İspanya’da bulunmamış kişiler tarafından yapılabilecek serbest çalışma vizesi başvurusunun uygulama sıklıkla rastlanan 3 temel ret sebebi bulunduğu görülmektedir.

 – İş planı: Yetkililerce yapılan incelemelerde iş planının anlaşılır, kaynakçalı ve tutarlı olarak izah edilmesi istenmektedir. Kişilerin yapacaklar işi sistemli bir şekilde açıklaması, ulaşılması arzulanan büyüme ve finansal gelişim hedeflerini detaylandırması gerekmektedir.
 – Yetkinlikten: İspanya Ankara Anlaşması doğrultusunda yapılacak başvurularda sektör sınırlandırması bulunmamaktadır. Kişiler, ticari faaliyet gösterecekleri alanı kendileri seçmektedir. Ne var ki, gerçekleştirilecek çalışma kapsamında nitelikli bir işin sürdürüleceği ve rekabeti geliştirmeye elverişli olunduğu vurgulanmalıdır. Bu sebeplerle genellikle çalışma gösterilecek alanda tecrübe edinilmiş olması, başvurunun olumlu sonuçlandırılması hususunda avantaj sağlamaktadır.
 – Finansal kaynak: İşletmelerin özellikle kuruluş aşamasında henüz gelir elde edilmemişken başlangıç maliyetlerine sahip olduğu görülmektedir. Bu sebeple ekonomik bütünlüğünü korumak isteyen bir şirketin müşteriye ulaşma ve gelir elde etme metotları büyük önem arz etmektedir. Tüm bu gerekçelerle, şirketin varlığını idame ettirmeye elverişli düzeyde finansal kaynağa sahip olup olmaması, başvuruların değerlendirilmesinde dikkate alınmaktadır.

İspanya Ankara Anlaşması dahilinde yapılacak serbest çalışma vizesi başvurularında özetle İspanyolca çeviri maliyetleri, Konsolosluk vize başvuru ücreti, geçici oturum izni ilk başvuru idari bedeli, iş izni ilk başvuru idari bedeli, resmî belge onaylama ücretleri ve danışmanlık masrafları bulunmaktadır.

E.  Sonuç ve Genel Değerlendirme

Birçok farklı vize tipi ve her bir vize tipine özel esaslı bir başvuru prosedürüne sahip olan İspanya’da oturum izni müessesesi; kişilerin ve belli başlı durumlarda ailelerinin İspanya’da oturma izni temin etmesini, ilerleyen süreçlerde çalışma izni almasını ve belirli koşullar altında vatandaşlık kazanmasını sağlamaktadır.

Bu süreçlerin usulüne uygun şekilde yürütülmesi maksadıyla gerek Türkiye’de gerekse İspanya içerisinde iş ve işlemlerin takibini gerçekleştirmeye ehil danışmanların bilgi ve deneyimlerinden faydalanılması, talep edilen vizenin daha kısa süre içerisinde ve daha az masrafla temin edilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.

 

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu