1.  Giriş

2 Mart 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak 3 ay sonra yürürlüğe giren[1]  30702 sayılı Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile yeni yapı inşa edilmesine yönelik yapım faaliyet ve süreçlerinin takibinin sağlanması amacıyla; yapı müteahhitlerinin ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterliliklerine göre sınıflandırılarak yetki belgesi numarası verilmesine, kayıtlarının tutulmasına, belge numaralarının veya gruplarının iptaline ilişkin düzenlemeler getirilmiştir. İlgili düzenlemelerde yapı müteahhitlerine belirli yükümlülükleri yüklenmiş, yapı müteahhitlerinin yapım faaliyet ve süreçlerine ilişkin birtakım zorunluluklar ve yasaklar getirilmiştir.

İşbu bilgi bülteninde, yapı müteahhitlerinin sınıflandırılması ve gruplara ayrılması usulleri, yapı müteahhitlerine yüklenen sorumluluklar ve bir kısım yasaklar incelenecektir.

2.  Usul

Birtakım istisnalar dışında; yapı ruhsatına tabi bütün yapıların gerçek veya tüzel kişiliği haiz bir yapı müteahhidinin veya bu kişilerin oluşturacağı ortak girişimlerin sorumluluğu altında inşa edilmesi; her müteahhidin yetki belgesi numarası alması esastır. Alınan yetki belgesi numarasının yapı ruhsatında, yapı kullanma izin belgesinde ve yapım işleri sözleşmelerinde kullanılması zorunlu tutulmuştur.

Başvurular, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’ne hitaben yapılacak olup; başvuruların değerlendirilmesi Müdürlük bünyesinde kurulan İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonlarınca tamamlanacaktır. İlgili komisyon; yetki belgesi numarası verilmesi, belge grubunun belirlenmesi, yenilenmesi ve iptaline dair işlemler ile bu işlemlerle ilgili ek bilgi, belge ve açıklama istenmesi yönünde kararlar alarak değerlendirmekle ve itiraz komisyonu kararlarını yerine getirmekle görevlidir.

Yetki belgesi numarası alacak başvuru sahiplerinin, başvuru tarihi itibariyle en az bir ay geçerli olacak şekilde aşağıda sayılan belgeleri Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’ne sunmaları gerekmektedir:

• Gerçek kişi ise, kayıtlı olduğu ticaret ve/veya sanayi odasından başvuru yılı içinde alınmış kayıt belgesinin aslı veya tasdik edilmiş sureti ile imza beyannamesi,
• Tüzel kişi ise, tüzel kişiliğin ortakları, üyeleri veya kurucuları ile tüzel kişiliğin yönetimindeki görevlileri belirten son durumu gösterir Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi veya bu hususları gösteren belgeler ile tüzel kişiliğin imza sirküleri,
• Ekonomik ve Mali Yeterlik Bildirim Formu
• Banka Referans Mektubu
• İş deneyimini gösteren belgeler ile Mesleki ve Teknik Yeterlik Bildirim Formu
• Sicil Durumu Beyannamesi
• Ortak girişimler için, Ortak Girişim Beyannamesi

Yönetmelik uyarınca yapı müteahhitlerinin yeterlik seviyelerini belirlemek üzere, yapılan sınıflandırma sonucu tespit edilen gruplar; mesleki ve teknik yeterlikler ile ekonomik ve mali yeterlikler esas alınarak; A, B, C, D, E, F, G, H ve geçici olmak üzere aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır:

A Grubu; İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin iki katını geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 50, teknik personel iş gücü en az 8 olanları ifade eder.

B Grubu; İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 7/5’ini geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 24, teknik personel iş gücü en az 6 olanları ifade eder.

C Grubu; İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerini geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 12, teknik personel iş gücü, en az 3 olanları ifade eder.

D Grubu; İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 2/3’ünü geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 9, teknik personel iş gücü en az 2 olanları ifade eder.

E Grubu; İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 1/3’ünü geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 6, teknik personel iş gücü en az 2 olanları ifade eder.

F Grubu; İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 1/10’unu geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 3, teknik personel iş gücü en az 1 olanları ifade eder.

G Grubu; İş deneyim tutarı yapım işleri eşik değerinin 7/100’ünü geçen ve ortalama yıllık usta iş gücü en az 1, teknik personel iş gücü en az 1 olanları ifade eder.

H Grubu; İş deneyimi ve iş gücü koşulu aranmamaktadır.

Geçici Grup; Ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterlikler ile iş deneyimi ve iş gücü koşulu aranmamaktadır.

Yönetmeliğin 14/3. Maddesi gereğince; Yönetmelik kapsamında yetki belgesi grubu sahibi aşağıda belirtilen yapı müteahhitleri; belirli koşullar dahilinde diğer yapım işlerini üstlenebilirler:

• B, C, D ve E grubundakiler, yapı yaklaşık maliyeti, belge grubunun gerektirdiği asgari iş deneyim tutarını geçmeyen yapım işlerini,
• G grubundakiler, yapı yaklaşık maliyeti, belge grubunun gerektirdiği asgari iş miktarının 3/2’sini geçmeyen yapım işlerini, F grubundakiler ise 2 katını geçmeyen yapım işlerini,
• H grubundakiler, yapı yaklaşık maliyeti, G belge grubunun gerektirdiği asgari iş deneyim miktarının 3/5’ini geçmeyen yapım işlerini üstlenebilirler.
• A grubu için bir kısıtlama uygulanmaz.

3.  Yönetmelikte Düzenlenen Yasaklar, Zorunluluklar ve Yükümlülükler 

• Yetki belgesi numarasının başkası tarafından veya başkası adına kullanılması veya başkasına devredilmesi yasaklanmıştır.
• Yapı müteahhidinin ve şantiye şefinin, ilgili fenni mesullerin denetimi olmadan inşaat ve tesisatlarına ilişkin yapım işlerini sürdürmesi ve inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgesi olmayan usta çalıştırması yasaklanmıştır. Bu kişilere ait yetki belgelerinin bir örneğinin şantiye dosyasında bulundurulması zorunludur.
• Yönetmeliğin 27. Maddesindeki düzenlemeye göre; müteahhidin tebligata elverişli bir elektronik posta adresi temin etmesi zorunludur.
• Başvuru sahiplerinin; başvuru talep formu ekinde sunulan bilgi ve belgelerin doğru ve güncel olduğunu; yetki belge grubu kapsamında sunulmuş olan belgelerden herhangi birisinin belgeyi düzenleyen tarafından geçersiz sayılması veya yetki belgesinin geçerlilik süresinde Yönetmeliğin 7.maddesinde sayılan durumlardan birinin söz konusu olması halinde durumu derhal Müdürlüğe bildireceğini Bildirim Yükümlülüğü Taahhütnamesi (Ek-7)’ne uygun olarak taahhüt etmesi gerekmektedir.

4.  Yaptırımlar

 Yönetmeliğin 20. Maddesinde yetki belgesinin iptal edilmesine ilişkin bir kısım yaptırımlar düzenlenmektedir. Buna göre yetki belgesi numarası;

• Yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve verilen süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde 5 yıl,
• Yapım işinde ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalâtın can ve mal güvenliğini tehdit etmesi halinde 10 yıl,
• Yapı ruhsatının düzenleniş tarihinden yapı kullanma izni belgesinin veriliş tarihine kadar; ilgili idarece, aynı veya farklı işler için 3 defa idari para cezası verilmesi halinde, yapı müteahhidinin kaydı olumsuz kabul edilerek 1 yıl,
• Yapı müteahhidinin yapım işlerinden doğan sigorta primi borçlarını ödememesi, vergi borcunun olması veya kanunlarla verilen diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde en az 1 yıl boyunca

ilgili idarenin teklifi ve İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu kararı üzerine iptal edilir.

Başvuru sırasında yanıltıcı yahut sahte belge verilmesi, belirlemeye ilişkin şartların bulunmadığının sonradan anlaşılması, belirlenen grup için izin verilenden fazla iş üstlenilmesi veya belge numarası sahibinin talebi halinde; İl Müteahhitlik Yetki Belge Komisyonu kararı üzerine yetki belge numarası iptal edilecektir.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] 14/3. maddesinde yer alan “Yetki Belgesi Grupları ve Kullanımı” başlıklı düzenleme 02.12.2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir.