A.  Giriş

28 Mayıs 2022 tarihli 31849 sayılı Resmî Gazete’de yazılı, İcra ve İflas Kanunu uyarınca borçluya satış yetkisi verilmesine dair yönetmelik; 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 111/a maddesinde düzenlenen ‘borçluya satış yetkisi verilmesine’ dair hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemiş olup İcra ve İflas Kanunu’nun ”İİK” 111/a maddesinde düzenlenen haczedilen malın borçlu tarafından rızaen satışına ilişkin hususları kapsamaktadır. Yapılan değişikliklerle icra süreçlerinin hızlanıp dijitalleşmesi ile icra dairelerindeki işleyişin sadeleşmesinin amaçlandığı görülmektedir. Borçluya, hacizli malın rızaen satışına dair yetki verilmesi de bu önemli değişikliklerden birisidir.

B.  Rızaen Satış Yetki Belgesinin Şekli ve Muhtevası

Öncelikle borçlunun rızaen satış işlemlerinde uyması gerekli şekil şartları vardır. Bu hususta işbu yönetmeliğin ekinde yer alan örnek no 57 rızaen satış yetki belgesi kullanılır. İşbu örnek mahiyetinde yetki belgesine, esaslar bozulmamak şartıyla icra dairesince gerekli ilaveler yapılabilir. İlgili belgede bulunması gereken hususlar Yönetmelik’in 5. maddesinde düzenlenmiştir.

C.  Kıymet Takdirinin Tebliği, Rızaen Satış Talebi ve Sicile İşlenmesi ile Asgari Bedelin Belirlenmesi

Haczedilen malın kıymet takdiri raporu, icra dairesince borçluya tebliğ edilmektedir. Borçlunun huzurunda yapılan hacizlerde, haczedilen malların kıymet takdirini içeren haciz tutanağının borçluya ayrıca tebellüğ edilmesi gerekmemekteyken haczin borçlunun yokluğunda yapılması halinde söz konusu haciz tutanağında haczedilen malların kıymet takdiri mevcut ise de işbu haciz tutanağı borçluya ayrıca tebellüğ edilmektedir.

Borçlu, kıymet takdirinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra dairesine müracaat ederek malın satışı için kendisine yetki verilmesini talep edebilir. İşbu talepte bulunurken borçlunun tebligata elverişli adresini ve iletişime yarar bilgilerini satış talebiyle birlikte icra dairesine bildirmesi gerekmektedir. Satışı talep edilen işbu malın sicile kayıtlı bir mal olması halinde icra müdürü tarafından rızai satış talebinin ilgili sicile işlenmesine yönelik gerekli işlemlerin yapılması gerekmektedir.

İcra müdürü rızai satışın asgari bedelini belirlemek için haczedilen malın sicile kayıtlı takyidatlarını temin ederek rüçhan hakkı alacaklısından alacağının devam edip etmediğini, devam ediyor ise alacak miktarını sorarak rızai satış bedelini belirler. Söz konusu değer, haczedilen malın kesinleşen muhammen kıymetinin yüzde doksanına karşılık gelen miktar ile o malla güvence altına alınan ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan alacakların toplamından hangisi fazla ise bu miktarı ve ayrıca bu miktara ilave olarak bu aşamaya kadar haczedilen mal için yapılan takip masrafları toplamından az olamaz.

D.  Rızaen Satış Yetkisi Verilmesi, İcra Dairesine Bildirim, Bedelin Ödenmesi ve Dosyanın Mahkemeye Sunulması

İcra müdürü, rızaen satış yetkisi verilmesini isteyen borçluya, kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra cebri satış işlemlerini durdurarak haczedilen malın rızaen satışı için bir yetki belgesi düzenleyerek tebliğ eder ve borçluya işbu yetki belgesinin tebliğinden itibaren on beş günlük süre verilir.

Bu süre içerisinde ‘borçlunun’, anlaştığı alıcının adı ve soyadını, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını, tüzel kişi ise unvanını, vergi kimlik numarasını, ticaret sicil numarasını, MERSİS numarasını, anlaştıkları bedeli ve malın ayırt edici özelliklerini verilen on beş günlük süre içinde icra dairesine bildirmesi gerekir.

Yine, aynı süre içerisinde alıcının da adı ve soyadını, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını, tüzel kişi ise unvanını, vergi kimlik numarasını, ticaret sicil numarasını ve MERSİS numarasını, tebligata elverişli adresini, iletişime yarar bilgilerini, banka hesap bilgilerini, borçluyla anlaştıkları bedeli ve malın ayırt edici özelliklerini borçluya verilen on beş günlük süre içinde icra dairesine bildirmesi gerekir.

Alıcı, söz konusu süre içerisinde bedeli icra dairesinin banka hesabına ödemek zorundadır. Bu halde icra müdürü, gerekli bilgi ve belgeleri temin ettikten sonra rızai satışın şartlarının sağlandığını tespit ederse, satışın onayı ile malın devir ve teslim işlemlerinin yapılmasına karar verilmesi için dosyayı derhâl mahkemeye gönderir.

E.  Mahkemenin Kararı ile Malın Devir ve Teslimi

Mahkeme, en geç on gün içinde dosya üzerinden yapacağı inceleme sonucunda talebin kabulüne veya reddine kesin olarak karar verir ve işbu karar UYAP vasıtası ile icra dairesine bildirilir. Mahkeme kabul kararı verirse işbu karar ile birlikte malın mülkiyeti alıcıya geçer ve icra dairesince malın devir ve teslim işlemleri yapılır. Mahkemece rızaen satış talebinin reddine karar verilmesi durumunda, bu kararın icra dairesine gönderilmesinden itibaren üç iş günü içinde satış bedeli alıcının bildirdiği banka hesabına iade edilir. Ayrıca icra müdürü, rızai satış talebinin işlendiği sicilden, işlenen şerhin terkini için gerekli işlemleri yapar.

Devir ve teslim işlemleri mal üzerindeki tüm hacizlerin kaldırılması ile gerçekleştirilir. Bu masraflar alıcıya aittir. Rızaen satış konusu mal alıcıya teslim edilmedikçe veya teslime hazır hale gelmedikçe alıcının dosyaya yatıracağı bedel alacaklılara ödenmez.

F.  Genel Değerlendirme ve Sonuç

Sonuç olarak 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 12. Maddesinde, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 111 inci maddesinden sonra 28 Mayıs 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile uygulama esasları belirlenen “Borçluya Rızaen Satış Yetkisi Verilmesi” de bunlardan biridir. Bu yöntem ile hacizli malın ihale dışında satışına imkân verilmiştir. Dolayısıyla icra ihalesinde malın gerçek değerini bulamama riski bertaraf edilir ve satış masrafı oluşmaz. Buna ek olarak alıcısı çıkan hacizli malın satışı için muhakkak ihale aşamasının beklenmesi gerekliliği de ortadan kaldırılmıştır. Böylece mal değer kaybetmeden gerçek alıcısına satılabilir hem alıcının hem de borçlunun hacizli malın satışından tatmin olması amaçlanır.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu