A.  Giriş
11 Temmuz 2015 tarih ve 29413 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hâkimler ve Savcılar Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) ile 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 198/A maddesine dayanılarak hazırlanmış olan Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) 11 Temmuz 2015 tarihinde 29413 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış, 01 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu Kanun ve Yönetmelik uyarınca, elektronik ortamda tespit (“e-tespit”) uygulamasıyla sosyal medya ve internet sitelerinde görülen bir paylaşımın talep edilmesi halinde noterlerce kaydı yapılabilecek hale gelmiştir.

Herhangi bir gerçek veya tüzel kişiye karşı sosyal medya ve/veya internet üzerinden işlenen hukuka aykırı fiiller ve/veya suçlara ilişkin tespitlerde bahsi geçen sitenin linki ve ekran görüntüsü alınmak suretiyle kişi kendi tespitini kendisi yapmakta ve delil yaratmaya çalışmakta idi. Ancak hukuki süreç başlatıldığında söz konusu site o süre zarfında haberi kaldırdığı durumlarda tekrar tespiti zor olmakta ve bu hukuki süreçte sorunlar meydana getirmekte idi. Ancak e-tespit işleminden sonra Sosyal Medyadan ve/veya internet sitesinden silinmiş olsa da e-tespit sistemindeki yapılan işlem geçerli olacaktır.

Kanun ve yönetmelik kapsamında üzerinde duracağımız konu; sosyal medyada ve/veya internette yer alan hukuka aykırı ve/veya suç teşkil eden paylaşımları elektronik ortamda tespit edip kayıt altına alınması işlenmesi ve hukuki delil yaratılmasıdır.

B.  Hukuki Açıklama
Yönetmelik öncesinde noterler bir şeyin veya bir yerin hal ve şeklini, kıymetini, ilgili şahısların kimlik ve ifadelerini tespit etmekte ve davet edildiklerinde piyango ve özel kuruluşların kur’a, seçim ve toplantılarında hazır bulunarak durumu belgelendirmekte idi[1]. Yönetmelik ile[2] bu tespit işlemlerine yeni bir vizyon getirmiştir. Şöyle ki;
Bir önceki paragrafta sayılan tespit işlemleri ilgilinin talep etmesi hâlinde elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile de yapılabilir hale gelmiştir. Bahsedilen tespit işlemi görüntü, yazı, fotoğraf, video içerik vb. her nevi veri için olup, her türlü bilgisayar tablet, cep telefonu gibi cihazlar kullanılarak tespit gerçekleştirebilecektir.Yapılan bu önemli düzenlemelerle hukuken geçerli olmayan ekran görüntüleri artık hukuki delil mahiyeti kazanacaktır. Sosyal medya ve internette yaşanan mağduriyetlerin önüne geçmeyi amaçlayan bu düzenlenmenin diğer önemli özelliği sistemin 7/24 hizmet sağlıyor olması ve Noterler Birliği’nin e-arşivine kaydediliyor olmasıdır.

C.  E-Tespit Sistemine Başvuru Usulü
E-tespit sistemine başvuru ve tespit için,
 ➢Öncelikle Türkiye Noterler Birliği’nin http://portal.tnb.org.tr linkinde yer alan E-Hizmetler portalından tespit butona girip “yeni tespit ”seçeneğinin seçilmesi gerekmektedir.
 ➢Açılacak sayfada yer alan Noterlik Bilgi Sistemi (e-hizmetler) Sahiplik ve Kullanım Hakları ile Şekline İlişkin Bildirim Ve Kullanıcı Taahhütnamesini şartlarını kabul ederek işleme devam edilmektedir.
 ➢E-Tespit Uygulamasında talep edilen ayrıntılı kimlik belgelerinin bildirilmesi akabinde üyelik işlemleri tamamlanmaktadır[3].
 ➢Kayıt işlemini tamamladıktan sonra “Giriş” bölümünde yer alan boşluk kısmına tespit yapmak istediğiniz internet sayfasının ana sayfa adresini yazılmalıdır[4].
 ➢Tespit yapılması istenen internet sayfasının adresini girdikten sonra “Tespite Başla” butonunun tıklanması gereklidir. Böylece internet adresinin ana sayfası uygulamanın standart bir internet tarayıcısında açılacaktır.[5] Bu noktada sistem arka planda her adımı kaydetmekte ve açılan her sayfa ile tıklanan bölüm içerisinde yer alan veriler kayıt altına alınmaktadır.
➢Tespit etmek istediğiniz internet içeriğinin bulunduğu ana sayfadan başlama zorunluluğu vardır, bu sayfanın tespiti zorunludur. Bu sebeple ilk girilen ana sayfanın ekran görüntüsünü alınması, akabinde tespiti talep edilen sayfaların açılması tavsiye olunur.
 ➢Bir sonraki aşama, sosyal medya hesaplarındaki veri tespitlerinde hesaba giriş yaparak hesap içerisinden ya da haricen suç içeren linkin yazılması suretiyle ekran görüntüsünün alınmasıdır.[6] Sistemin kullanımı süreye bağlı olduğundan; 10 dakikalık sürenin sonunda sistem, kullanıcıyı otomatik olarak atacaktır. Bu nedenle, sistem kullanılırken amaca uygun şekilde hareket edilerek verinin tespiti ivedilikle sağlanmalıdır. İnternet sayfasında gezinirken tespiti istenen veride “ekran görüntüsünü tespit et” butonu ile[7] birden fazla ekran görüntüsü kaydedebilir, resim olarak açılabilir ya da çöp kutusu simgesine basarak silinebilir. Ancak tespit edilen ilk ana sayfanın görüntüsü bunlardan ayrı olarak silinemez olacaktır.  ➢Daha fazla verinin tespitini yapmak istemeniz halinde ise yeni tespit başvurusunda bulunmanız gerekecektir. Tespit tutanağı ücreti, alınan ekran görüntüsü sayısı ve indirilen dosya boyutuna göre hesaplanmakta olduğundan değişkenlik göstermektedir.
➢Tespit işlemi tamamlandıktan sonra “Belge Oluştur” butonunda tespit belgesi oluşturulur, tespit başvuru numarası verilir.  Başvuru numarası hem ekranda gösterilecek hem de belirttiğiniz eposta adresinize iletilecek olduğundan e-posta adresinizin güncel ve kullanılabilir olmasına dikkat etmeniz tavsiye ederiz.
Tespit belgesi oluşturulduktan sonra,
➢“Noterlik Başvurusu Yap” butonuna tıklayarak işlemi tamamlamak istediğiniz noterlik için başvuruda bulunulabilir[8]; ya da
 ➢“Tamam” butonuna tıklayarak Tespit Başvuru Numaranız ile herhangi bir noterliğe giderek işlem tamamlanabilir.
Getirilen bu düzenleme ile birlikte sosyal medya ve internet üzerinden tespiti gerçekleştirilen veri internet üzerinden silinse dahi suç duyurusunda ve tazminat davasında kullanabilecektir.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] Bkz: Noterlik Kanunu madde 61

[2] Bkz: Yönetmelik madde 6/5

[3] Kimlik bilgilerinizin yanlış olması durumunda sistem, gerekli kontrolleri yaptıktan sonra size tespit yapma olanağı vermeyecektir.

[4] www.twitter.com, www.facebook.com gibi

[5] Parola gerektiren internet sitelerinin tespitinde şifreler de kaydedileceğinden güvenliğiniz açısından tespit işleminizi tamamladıktan sonra şifrenizi değiştirmeniz tavsiye olunur.

[6] Sistemde videolar oynatılma anında tespit edilememektedir ancak, 5MB’ı geçmeyen ve indirilebilir olan videolar sistem tarafından kayıt altına alınabilmektedir.

[7] her tespit için 10 adet olacak şekilde

[8] Bu seçenek için mutlaka bir noterlik seçmelisiniz