A.  Giriş

Bir ülkeye giriş yahut ülkeden çıkış işlemi gerçekleştirildiği esnada, ilgili makamlara sunulması gereken izin belgelerinin başında öncelikle vize ve ardından oturum ve çalışma izinleri gelmektedir. Oturum ve çalışma izinleri, kişinin söz konusu ülkede çalışma, oturma maksadına sahip olması gibi farklı gerekçelerden bahisle birden fazla ayrı grupta tasnif edilmekte; bu sınıflandırmalara göre iznin elde edilme yolları da farklılık göstermektedir.

İşbu bilgi bülteninde İspanya ve Almanya’da Ankara Anlaşması ile oturum izni elde edilmesinin koşulları ayrıca başvuru prosedürlerinin içerikleri incelenecektir.

 B.  Ankara Anlaşması Nedir?

 Ankara Anlaşması, 12 Eylül 1963 tarihinde Ankara’da, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (“AET”) arasında imzalanan ortaklık anlaşmasıdır. Türkiye, 1958 yılında AET’nin kurulmasından sonra, Temmuz 1959’da bu topluluğa üyelik için başvurmuştur. Başvuruyu değerlendiren AET, müzakereler için ortak komisyon kurulması kararını almıştır. Bu müzakereler 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ankara Anlaşması ile sonuçlanmıştır.^[1]

12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ankara Anlaşması,^[2] Türkiye’nin AET tam üyeliğini güvence altına almaya yardımcı bir Gümrük Birliği oluşturma yönünde üç aşamalı bir süreci başlatmıştır. Süreç sonunda Gümrük Birliği’nin kurulmuş ve AET, gerekli gördüğü ekonomi ve ticaret politikasının entegrasyonunu başlatmıştır.

Kısaca, Ankara Anlaşması ile kurulan ‘Ortaklık Konseyi’, sürecin gelişimini ve alınan kararları kontrol eden bir mekanizmadır. Bundan sebeple 1970 yılında Türkiye ve AET, Anlaşma’nın Ek Protokolü’nü kabul etmiştir.^[3] Fakat aslen ticari bir anlaşma olan Ankara Anlaşması kapsamında Bireysel Haklar, önemli sonuçlar doğurmuş olup, bültenimizin araştırma konusu olarak belirlenmiştir.

C.  Anlaşma Kapsamında Bireysel Haklar

 Ankara Anlaşması, Ek Protokol ve Ortaklık Konseyi Kararları ile AET hukukunun bir parçasıdır. Fakat Avrupa Adalet Divanı’nın AET üye devletlerine saygı ve AET yasaları gereğince Türk vatandaşlarına ve işletmelere özgü haklar vermeye karar vermiş olması, önemli olanakları da beraberinde getirmiştir. Bu sebeplerle, Ankara Anlaşması kapsamında ilgili şartları sağlayabilen Türk Vatandaşları oturum hakkı için başvuru yapabilirler. Ayrıca, iş kurmak için yeterli sermayeleri olduğu takdirde işletmeyi yönetme maliyetlerinden kendi payına düşeni de ödemek durumundadırlar. 

İşbu bireysel haklarla, anlaşma ile bağlı ülkelere göç emek isteyen T.C. vatandaşları nazarında incelediğimiz prosedür İngiltere ve İspanya örnekleri üzerinden incelenmiştir.

 D.  Ankara Anlaşması ile İngiltere İlişkisi

 Bilindiği üzere Türkiye ile Avrupa Birliği ülkeleri arasında imzalanan Ankara Anlaşması yoluyla yurt dışına başvuru yapılan ülkeler arasında en çok başvuru yapılan ülke İngiltere idi.

Öyle ki İngiltere İçişleri Bakanlığı’ndan edinilen verilere göre, 2020’nin ilk dokuz ayında ülke dışından yapılan başvurular on bini aşmıştır. Ancak Londra Başkonsolosluğu, Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılmasına ilişkin geçiş sürecinin 31 Aralık 2020 tarihinde sona ereceğini, bu çerçevede, Ankara Anlaşması’nın Birleşik Krallık için geçerliliğini yitireceğini ve yine bu kapsamda yeni başvuru yapılamayacağını duyurmuştur.

Sonuç olarak 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren Ankara Anlaşması yoluyla İngiltere’ye başvuru yapılamayacaktır.

 E.  Ankara Anlaşması ile İspanya – Almanya İlişkisi

 Birleşik Krallığın Avrupa Birliği’nden ayrılması sonucu Ankara Anlaşması yoluyla en çok başvuru yapılan ülkeler arasında ‘İspanya ve Almanya’ yer almaktadır. İşbu başlıkta anlaşma yoluyla İspanya ve Almanya’ya başvuru prosedürünü anlatılacaktır.

Öncelikle belirtmek gerekir ki Ankara Anlaşması kapsamında yapılan başvuruların usulüne uygun bir şekilde eksiksiz olarak yapılması gerekmektedir. Aksi halde başvurunun reddedilmesi kaçınılmaz olacaktır.

 Yoğun bir evrak yükü ile ciddi koşulları bulunan bu vize tipinde kişilerden;
– iş planı,
– İspanya ulusal vize başvuru formu evrakı,
– iki adet biyometrik fotoğraf,
– süresi geçerli pasaport,
– kimlik belgesi,
– İkametgâh tezkeresi,
– nüfus kayıt örneği,
– geçici oturum izni başvuru formu,
– geçici oturum izni ilk başvuru idari bedeli formu,
– iş izni ilk başvuru idari bedeli formu,
– sağlık raporu,
– sabıka kaydı,
– finansal kaynakların ispatı,
– belge veya sertifika,
– ekonomik yatırım belgesi ve sair izinler ile lisanslara ilişkin bilgi ve belgeler talep edilmektedir.

Fakat belgeleri tam olarak hazırlanmış, herhangi bir suça karışmamış ve yasa dışı yollarla İspanya ve Almanya’da bulunmamış kişiler tarafından yapılabilecek serbest çalışma vizesi başvurusunun dahi uygulamada sıklıkla rastlanan 3 temel ret sebebi bulunduğu görülmektedir.

 İş planı: Yetkililerce yapılan incelemelerde iş planının anlaşılır, kaynakçalı ve tutarlı olarak izah edilmesi istenmektedir. Kişilerin yapacaklar işi sistemli bir şekilde açıklaması, ulaşılması arzulanan büyüme ve finansal gelişim hedeflerini detaylandırması gerekmektedir.

 Yetkinlik: Ankara Anlaşması doğrultusunda yapılacak başvurularda sektör sınırlandırması bulunmamaktadır. Yani kişiler, ticari faaliyet gösterecekleri alanı kendileri seçmektedir. Ne var ki, gerçekleştirilmesi planlanan çalışma kapsamında nitelikli bir işin sürdürüleceği ve rekabeti geliştirmeye elverişli olunduğu önemle vurgulanmıştır. Bu sebeplerle genellikle çalışma gösterilecek alanda tecrübe edinilmiş olması, başvurunun olumlu sonuçlandırılması hususunda avantaj sağlamaktadır.

 Finansal kaynaklar: İşletmelerin özellikle kuruluş aşamasında ve henüz gelir elde edilmemişken başlangıç maliyetlerine sahip olduğu görülmektedir. Bu sebeple ekonomik bütünlüğünü korumak isteyen bir şirketin müşteriye ulaşma ve gelir elde etme metotları büyük önem arz etmektedir. Tüm bu gerekçelerle, şirketin varlığını idame ettirmeye elverişli düzeyde finansal kaynağa sahip olması, başvuruların değerlendirilmesinde dikkate alınmaktadır. Buna ek olarak iş kurmak isteyen kişi 45 yaşının üzerinde ise, emeklilik aylığı şartlarının karşılanıyor olması gerekmektedir.

Ayrıca, İspanya & Almanya Ankara Anlaşması dahilinde yapılacak serbest çalışma vizesi başvurularında özetle çeviri maliyetleri, Konsolosluk vize başvuru ücreti, geçici oturum izni ilk başvuru idari bedeli, iş izni ilk başvuru idari bedeli, resmî belge onaylama ücretleri ve danışmanlık masrafları bulunmaktadır.

F.  Sonuç ve Değerlendirme

Bahsettiğimiz üzere, vize tipine özel esaslı bir başvuru prosedürüne sahip olan Ankara Anlaşması ile oturum izni müessesesi; kişilerin ve belli başlı durumlarda ailelerinin İspanya’da ve Almanya’da oturma izni temin etmesini, ilerleyen süreçlerde çalışma izni almasını ve belirli koşullar altında vatandaşlık kazanmasını sağlamaktadır.

Bu süreçlerin usulüne uygun şekilde yürütülmesi maksadıyla gerek Türkiye’de gerekse İspanya ve Almanya içerisinde iş ve işlemlerin takibini gerçekleştirmeye ehil danışmanların bilgi ve deneyimlerinden faydalanılması, talep edilen vizenin daha kısa süre içerisinde ve daha az masrafla temin edilmesi açısından önem arz etmektedir.

Saygılarımızla
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] Official Journal of the European Communities 1973, C113 p.2
[2] Ibid
[3] Official Journal 1973, C113, p.18