A. Giriş

Bazı alacakların yeniden yapılandırılması, matrah artırımı, işletme kayıtlarının düzeltilmesi ve kurumlara getirilen tek seferlik ek vergi yükümlülüğü gibi birçok düzenlemeyi içinde barındıran Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 12.03.2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

İşbu bilgi bültenimizde yeniden yapılandırma getirilen alacaklara, yapılandırma kapsamında tahsilinden vazgeçilecek tutarlara, matrah ve vergi artırımına ve Kanun ile gelen işletmeleri ilgilendiren diğer düzenlemelere ilişkin detaylı incelemelerimize yer verilecektir.

B. Kamu Alacaklarının Yapılandırılması

B.1.     Genel Olarak

Kanun ile getirilen en önemli düzenlemelerden biri idarelere olan bazı borçların yapılandırılmasına ilişkin düzenlemedir. Kanun ile yapılandırmaya konu alacaklar tek tek düzenlenmiş, başvuru ve ödeme süreci ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Yapılandırma düzenlemesine ilişkin bilgilendirmeler kısaca şu şekildedir;

• Kanun ile düzenlenen yapılandırmaya konu alacakların vade tarihi 31.12.2022 tarihi olarak belirlenmiştir. Yani yapılandırmaya konu borcun ödenmesi gereken süre bu tarihte bitmiş olmalı, ödeme günü 31.12.2022 tarihi itibarıyla geçmiş olmalıdır.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na, belediyelere, büyük şehir belediyelerinin su idarelerine, Sosyal Güvenlik Kurumu’na, il özel idarelerine, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’na ait olan alacaklar yeniden yapılandırma düzenlemesi kapsamındadır.
• Yapılandırma kapsamında ödemeler ilgili idarelere bağlı tahsil dairelerine yapılacaktır.
• Ödenecek tutarların ilk taksiti 30.06.2023 tarihine kadar (bu tarih dahil), diğer taksitleri ise bu tarihi takip eden aylık dönemler halinde ödenecektir. Yapılandırma kapsamında ödemeler en fazla 48 taksit halinde yapılabilecektir. Ödemelerin kredi kartı kullanılarak taksitle yapılabilmesi de mümkündür.
• Yapılandırma için ilgili idareye başvuru için son tarih 31.05.2023 tarihi olarak belirlenmiştir. Başvurular 12.03.2023 tarihi itibarıyla başlamıştır.
• Daha önce borçlarını yapılandırmış ve taksit ödemesi devam edenler ise; eski borçlarını birleştirip, yeni ödeme planı oluşturabileceklerdir.
• Kamu alacaklarının vadesi 31.12.2022 tarihinden (bu tarih dâhil) önce olduğu hâlde 01.01.2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ve bir amme borçlusu adına tahakkuk etmiş asli ve fer’i alacakların toplamı tüm tahsil daireleri itibarıyla 2.000 Türk lirasını aşmayanların silinmesi çalışmalarına Kanun’un yayım tarihi itibariyle başlanılmış olup; tahakkuk etmiş asli ve fer’i borçlarının toplamı tüm tahsil daireleri itibarıyla 2.000 Türk lirasını aşmayan mükelleflerin ,çalışma tamamlanınca bu borçları silineceğinden ayrıca bir başvuru yapmalarına gerek bulunmamaktadır.

B.2.     Yapılandırma Kapsamına Giren Alacaklar

• Vergiler ve vergi cezaları;
• 12.2022 tarihinden önceki dönemlere (bu tarih dahil) veya beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları[1]
• 2022 yılına ilişkin olarak 31.12.2022 tarihinden önce (bu tarih dahil) tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları; örneğin vergi ziyaı cezaları
• 12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları; örneğin usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları
• 12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce verilen idari para cezaları
• Tahsil dairelerine takip için intikal etmiş olan asli ve fer’i amme alacakları
• İşletmelerde mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan ve/veya kayıtlarda yer almasına rağmen işletmede mevcut olmayan emtiaların, makinelerin, teçhizatın, demirbaşların, kasa mevcudunun ve ortaklardan alacakların beyanları
• 12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce doğan ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri ve gecikme zammı alacakları
• Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen ve tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olan;
• Sigortalılık statülerinden[2] kaynaklanan, 2022 yılı Aralık ayı ve önceki aylara ilişkin sigorta primi, emeklilik keseneği, kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları
• 2022 yılı Aralık ayı ve önceki aylara ilişkin isteğe bağlı sigorta primleri ve topluluk sigortası primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları
• 12.2022 tarihine kadar (bu tarih dahil) bitirilmiş olan özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları
• 12.2022 tarihine kadar (bu tarih dahil) işlenen fiillere ilişkin idari para cezaları ile bunlara bağlı gecikme cezaları ve gecikme zammı alacakları
• 2022 yılı Aralık ayı ve önceki aylara ilişkin damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı ile bunlara bağlı gecikme zammı alacakları
• İl özel idareleri tarafından takip edilen ve vadesi 31.12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde 12.03.2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan asli ve fer’i alacaklar
• Belediye alacakları;
• 12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önceki dönemlere ilişkin, beyana dayanan vergilerde verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları, asli ve fer’i amme alacakları
• Belediye Gelirleri Kanunu kapsamında tahsili gereken ve vadesi 31.12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde 12.03.2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ücret ve pay alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacaklar
• Vadesi 31.12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde 12.03.2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan su, atık su ve katı atık ücreti alacakları ile bunlara bağlı fer’i alacaklar
• Büyükşehir belediyelerinin su ve kanalizasyon idarelerine ödenmesi gereken ve vadesi 31.12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde 12.03.2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan su ve atık su bedeli, harcamalara katılma payı alacakları ile bunlara bağlı gecikme zammı, gecikme faizi gibi fer’i alacaklar
• Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarının vadesi 31.12.2022 tarihinden (bu tarih dahil) önce olduğu halde 12.03.2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan asli ve fer’i alacakları

B.3.     Yapılandırma Kapsamında Ödemeler

Yapılandırma kapsamına giren alacaklara ilişkin yapılandırmadan yararlanma başvurusu yapıldıktan sonra; 30.06.2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) ilk taksidin, diğer taksitlerin ise bu tarihi takip eden aylık dönemler halinde ödenmesi gerekmektedir. Ödemeler en fazla 48 eşit taksit halinde yapılabilecektir.

Yapılandırma kapsamına alınan borçlara ilişkin; ilk 2 taksit ödenmezse veya her takvim yılında 3 taksitten fazla ödenmezse yapılandırma hakkı kaybedilecektir.

B.4.     Peşin Ödeme Halinde Yapılacak İndirimler

Kanun kapsamında yapılandırılmış olan borçların peşin ödenmesi halinde aşağıdaki indirimler yapılacaktır;

• Fer’i alacaklar yerine hesaplanmış Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (“Yİ-ÜFE”) tutarlarının %90’ının tahsilinden vazgeçilecektir.
• Kesinleşmemiş olan idari para cezaları %25 indirimli olarak ödenecektir.
• Yapılandırma sonucu ödenecek alacağın yalnızca fer’i alacaktan ibaret olması halinde, fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutara %50 indirim yapılacaktır.

Önemle belirtmek gerekir ki yapılandırma kapsamında yapılacak indirimler, yapılandırmaya konu alacakların kesinleşip kesinleşmediğine göre farklılık göstermektedir. Kesinleşmiş alacaklar, kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan işlemler aşağıda detaylı olarak incelenecektir.

B.5.     Taksitle Ödeme Halinde Ödenecek Tutarlar

Yapılandırma kapsamındaki borçların taksitle ödenmesi halinde, ödenecek tutar taksit sayısına göre değişiklik gösterecektir. Ödenecek borç hesaplanırken taksit sayısına göre, peşin ödeme halinde ödenecek tutar;

12 (on iki) eşit taksit için 1.09 katsayısı ile çarpılarak hesaplanacaktır. Hesaplama sonucu ulaşılan tutar 12 eşit taksit halinde ödenmelidir.

18 (on sekiz) eşit taksit için 1.135 katsayısı ile çarpılarak hesaplanacaktır. Hesaplama sonucu ulaşılan tutar 18 eşit taksit halinde ödenmelidir.

24 (yirmi dört) eşit taksit için 1.18 katsayısı ile çarpılarak hesaplanacaktır. Hesaplama sonucu ulaşılan tutar 24 eşit taksit halinde ödenmelidir.

36 (otuz altı) eşit taksit için 1.27 katsayısı ile çarpılarak hesaplanacaktır. Hesaplama sonucu ulaşılan tutar 36 eşit taksit halinde ödenmelidir.

48 (kırk sekiz) eşit taksit için 1.36 katsayısı ile çarpılarak hesaplanacaktır. Hesaplama sonucu ulaşılan tutar 48 eşit taksit halinde ödenmelidir.

B.6.     Kesinleşmiş Alacakların Tahsilinden Vazgeçilmesi

Hazine ve Maliye Bakanlığı’na karşı olan ve il özel idarelerine veya belediyelere bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen alacaklara ilişkin[3];

Yapılandırmaya Konu Alacağın Kapsamı	Ödenmesi Gereken Tutar	Vazgeçilen Tutarlar
·                 Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş vergiler   ·                 Vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları ile aslı 12.03.2023 tarihinden önce ödenmiş olanlar dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve bu cezalara bağlı gecikme zamları	·                 Vergilerin ödenmemiş kısmının tamamı   ·                 Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                 Vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları   ·                 Aslı 12.03.2023 tarihinden önce ödenmiş olanlar dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ·                 Bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamı
·                Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan, ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması	·                 Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                 Vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları
·                Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş vergi cezaları ile iştirak nedeniyle kesilmiş vergi cezaları   ·                Bu cezalara bağlı gecikme zamları	·                 Vergi cezalarının %50’si   ·                 Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                 Vergi cezalarının %50’si   ·                 Cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamı
·                Ödenmemiş alacağın sadece gecikme zammından ibaret olması halinde	·                 Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                Cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamı
·                Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan idari para cezaları   ·                Cezalara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları	·                İdari para cezalarının tamamı   ·                Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                Cezaya bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacaklarının tamamı
·                Ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması halinde	·                Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                Cezaya bağlı fer’ilerin tamamı

Ticaret Bakanlığı’na bağlı tahsil daireleri tarafından takip edilen alacaklara ilişkin;

Yapılandırmaya Konu Alacağın Kapsamı	Ödenmesi Gereken Tutar	Vazgeçilen Tutarlar
·                 Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş gümrük vergileri   ·                 Gümrük vergilerine bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları ile aslı 12.03.2023 tarihinden önce ödenmiş olanlar dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen idari para cezaları	·                 Gümrük vergilerinin ödenmemiş kısmının tamamı   ·                 Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                 Gümrük vergilerine bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları   ·                 Aslı 12.03.2023 tarihinden önce ödenmiş olanlar dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamı
·                Ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması	·                 Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                 Gümrük vergilerine bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları
·                Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve gümrük vergi asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş idari para cezaları ile iştirak hükümleri nedeniyle kesilmiş idari para cezaları	·                 Cezaların %50’si	·                 Cezaların %50’si
·                Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş idari para cezaları	·                 Cezaların %30’u	·                 Cezaların %70’i
·                Gümrük vergileri aslının tamamı   ·                Alacak asıllarına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları	·                Gümrük vergileri aslının tamamı   ·                Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                Alacak asıllarına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamı

İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk etmiş olan vergilere ilişkin;

Yapılandırmaya Konu Alacağın Kapsamı	Ödenmesi Gereken Tutar	Vazgeçilen Tutarlar
·                 İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk etmiş olan vergiler   ·                 Vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları ile aslı 12.03.2023 tarihinden önce ödenmiş olanlar dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve bu cezalara bağlı gecikme zamları	·                 Vergilerin ödenmemiş kısmının tamamı   ·                 Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı	·                 Vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları   ·                 Aslı 12.03.2023 tarihinden önce ödenmiş olanlar dahil olmak üzere asla bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamı

B.7.     Kesinleşmemiş veya Dava Safhasında Bulunan Alacakların Tahsilinden Vazgeçilmesi

Kesinleşmemiş olan veya henüz dava aşamasında bulunan alacaklara ilişkin ise, yapılandırma kapsamında ödenecek tutarlar ve tahsilinden vazgeçilen tutarlar aşağıdaki gibidir:

Alacak	Yapılandırmanın Kapsamı
12.03.2023 tarihi itibarıyla ilk derece mahkemelerinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmeyip ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar	·                Vergilerin veya gümrük vergilerinin %50’si ödenir.   ·                Bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine 12.03.2023 tarihine kadar olan Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı ödenir. ·                Faiz, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve/veya idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının ve vergilerin veya gümrük vergilerinin kalan %50’sinin tahsilinden vazgeçilir.
İtiraz, istinaf veya temyiz süreleri henüz geçmemiş ya da itiraz veya kanun yoluna başvurulmuş olup ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, terkine ilişkin karar olması halinde	·                İlk tarhiyata/tahakkuka esas alınan vergilerin/gümrük vergilerinin %10’u ödenir.   ·                12.03.2023 tarihine kadar olan Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı ödenir. ·                Faiz, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve/veya idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının ve vergilerin veya gümrük vergilerinin kalan %90’ının tahsilinden vazgeçilir.
İtiraz, istinaf veya temyiz süreleri henüz geçmemiş ya da itiraz veya kanun yoluna başvurulmuş olup ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, tasdik veya tadilen tasdike ilişkin karar olması halinde	·                Tasdik edilen vergilerin/gümrük vergilerinin tamamı, terkin edilen vergilerin/gümrük vergilerinin %10’u ödenir.   ·                12.03.2023 tarihine kadar olan Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı ödenir. ·                Faiz, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve/veya idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamından ve terkin edilen vergilerin veya gümrük vergilerinin kalan %90’ının tahsilinden vazgeçilir.
İtiraz, istinaf veya temyiz süreleri henüz geçmemiş ya da itiraz veya kanun yoluna başvurulmuş olup ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, verilen son kararın bozma kararı olması halinde	·                Vergilerin veya gümrük vergilerinin %50’si ödenir.   ·                Bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine 12.03.2023 tarihine kadar olan Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak faiz tutarı ödenir. ·                Faiz, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları ve/veya idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının ve vergilerin veya gümrük vergilerinin kalan %50’sinin tahsilinden vazgeçilir.

12.03.2023 tarihi itibarıyla uzlaşma hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış, ancak dava süresi geçmemiş alacaklar da kesinleşmemiş alacaklar kapsamındadır.

Ayrıca önemle belirtmek gerekir ki; kesinleşmiş veya kesinleşmemiş alacaklara ilişkin yukarıda yer verilen yapılandırmadan yararlanmak isteyenlerin, ilgili maddelerde belirtilen şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri veya kanun yollarına başvurmamaları şarttır. Açılmış davalardan vazgeçme dilekçeleri ilgili idareye verilecektir.

B.8.     İnceleme ve Tarhiyat Aşamasında Bulunan Alacaklar

Kanun ve yapılandırma kapsamında inceleme ve tarhiyat aşamasında bulunan işlemlere ilişkin, 12.03.2023 tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanmamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine, Kanun’un matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, devam edilir.

Yapılandırma kapsamında söz konusu incelemenin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergilerin %50’si ödenir. Gecikme faizi yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanan faiz tutarı ödenir.

Vergi aslına bağlı olmayan cezalarda, cezanın %25’i ödenirken, vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. İştirak nedeniyle kesilen vergi ziyaı cezalarında ise cezanın %25’i ödenecektir.

Kanun kapsamında matrah veya vergi artırımında bulunulması halinde, 12.03.2023 tarihinden önce başlanmış olan vergi incelemeleri, 12.03.2023 tarihini izleyen yedi iş günü içinde sonuçlandırılmazsa, matrah veya vergi artırımında bulunan mükellefler açısından işlemlere devam edilmeyecektir.

B.9.     Sosyal Güvenlik Kurumu Alacaklarına İlişkin Yapılandırma

Kanun kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu alacakları hususunda, 2022 yılı Aralık ayı ve önceki dönemlere ilişkin; 4/A, 4/B ve 4/C sigortalılarının aşağıda yer alan alacakları yapılandırılabilecektir;

• Sigorta primi, emeklilik keseneği, kurum karşılığı, ek karşılık primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, isteğe bağlı sigorta primi
• Tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanların[4] ve bazı kısmi süreli çalışanların[5] sigorta primleri
• İdari para cezaları
• İş kazası, meslek hastalığı veya işverenler ya da üçüncü kişiler tarafından işlenen haksız fiiller sonucunda doğan rücu alacakları
• Yersiz bağlanan gelir ve aylıklardan doğan alacaklar ile asgari işçilik değerlendirilmesi sonucu çıkan eksik işçilik tutarları
• Tarımsal kesinti sorumlularının tevkifat borçları

C. Kanun Kapsamında Matrah ve Vergi Artırımı

Kanun kapsamında matrah artırımı 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yıllarına ilişkin olarak; gelir ve kurumlar vergisi ile katma değer vergisi ve bazı gelir ve kurumlar vergisi stopajları için yapılabilmektedir. Kanun’da ayrıca matrah artırımında bulunulan yıl için daha sonra vergi incelemesi ve cezalı tarhiyat yapılmayacağı da düzenlenmiştir.

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların %50’si, 2022 ve izleyen yıllar kârlarından mahsup edilmeyecek olup; 2022 yılına ilişkin matrah artırımında bulunulması durumunda ise zararlarının tamamı 2023 ve sonraki yıllarda mahsuba konu olmayacaktır.

Aşağıda yer alan kişiler ise Kanun kapsamında matrah artırımından yararlanamayacaktır;

• Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler,
• Terör suçundan hüküm giyenler,
• 03.2023 tarihi itibarıyla haklarında terör örgütlerine veya milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler.

C.1.     Kurumlar Vergisi Mükelleflerince Yapılacak Matrah Artırımı

2022 yılı için yapılacak matrah artırımı için birtakım şartların sağlanmış olması gerekmekte olup, kurumlar vergisi mükelleflerince yapılacak matrah artırımına ilişkin bilgilendirmeler aşağıdaki gibidir[6]:

Yıl	Matrah Artırım Oranı	Asgari Artırım Tutarı	Normal Vergi Oranı	İndirimli Oran
2018	%35	200.000,00-TL	%20	%15
2019	%30	215.000,00-TL	%20	%15
2020	%25	230.000,00-TL	%20	%15
2021	%20	260.000,00-TL	%20	%15
2022	%25	500.000,00-TL	%20	%15

C.2.     Gelir Vergisi Mükelleflerince Yapılacak Matrah Artırımı

2022 yılı için yapılacak matrah artırımı için birtakım şartların sağlanmış olması gerekmekte olup, gelir vergisi mükelleflerince yapılacak matrah artırımına ilişkin bilgilendirmeler aşağıdaki gibidir[7]:

Yıl	Matrah Artırım Oranı	Asgari Artırım Tutarı   (Bilanço esasına göre defter tutanlar ve serbest meslek erbapları)	Asgari Artırım Tutarı   (İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar)	Normal Vergi Oranı	İndirimli Oran
2018	%35	94.000,00-TL	63.800,00-TL	%20	%15
2019	%30	99.600,00-TL	66.400,00-TL	%20	%15
2020	%25	105.800,00-TL	70.500,00-TL	%20	%15
2021	%20	112.400,00-TL	75.000,00-TL	%20	%15
2022	%25	200.000,00-TL	105.000,00-TL	%20	%15

C.3.     2022 Yılı Matrah Artırımı Koşulları

Kanun kapsamında 2022 yılı için matrah artırımında bulunulabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanmış olması gerekmektedir;

• 2022 yılına ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması
• Bu beyannamelerde beyan edilen vergiye esas matrahların, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın yeniden değerleme oranında[8] artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması

2022 takvim yılında matrah artırımında bulunmak isteyen mükelleflerden 01.01.2023 tarihinden sonra matrah azaltıcı düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda ise beyan öncesi matrahlar esas alınacaktır.

C.4.    Katma Değer Vergisi Matrah Artırımı

Katma değer vergisi mükelleflerinin her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden, aşağıda belirtilen oranlarda katma değer vergisini artırmaları halinde ilgili dönemlere ilişkin katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır;

• 2018 yılı ve 2019 yılı için %3
• 2020 yılı için %2,5
• 2021 yılı ve 2022 yılı için %2

D. Kayıtların Düzeltilmesi

Kanun ile getirilen diğer bir düzenleme ise işletmelerde tutulan kayıtların düzeltilmesine imkan tanınmasıdır.

• Kanun kapsamında işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için;
• İşletmelede mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile 31/5/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebileceklerdir. Bildirime dâhil edilen kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır.
• Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere özel karşılık hesabı açacaklardır. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecektir. Makine, teçhizat ve demirbaşlar envantere kaydedilir ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman sayılacaktır. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir.
• Beyan edilen; makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak KDV hesaplanacak ve ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenecektir. Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyecektir. Emtia üzerinden ödenen vergi genel esaslara göre indirilecek, ancak iadeye konu edilmeyecektir.
• Beyan edilen mallar özel tüketim vergisi konusuna giriyorsa, beyan eden ve alış belgelerini ibraz edemeyen mükellefler, bu malların beyan tarihindeki miktarı ve emsal bedeli üzerinden geçerli olan özel tüketim vergisini, beyanname verme süresi içinde ayrı bir beyanname ile beyan ederek aynı süre içinde ödemeleri gerekmektedir.
• Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için;
• Kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını, 31/5/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil), emtialar bakımından aynı nev’iden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafı kâr oranını, makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedellerini dikkate alarak fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebileceklerdir.
• Gayrisafı kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacaktır.
• Bu hükme göre ödenmesi gereken KDV, ilk taksit beyanname verme süresinde, diğerleri takip eden birinci ve ikinci ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenecektir.
• Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklar için;
• 31.12.2022 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir.
• Beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenecektir.
• Bu kapsamda ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecektir; beyan edilen tutarlar ve ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar nedeniyle ilave bir tarhiyat yapılmayacaktır.

E. Yapılandırma İçin Yapılacak Başvurular

Kanun kapsamıdna yapılandırma hükümlerinden yararlanılabilmesi için başvurular; Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet adresinden kullanıcı kodu ve şifre, e-Devlet şifresi ya da anında kayıt olarak veya e-Devlet üzerinden İnteraktif Vergi Dairesi’ne giriş yapılarak bağlı olunan vergi dairesine şahsen veya posta yoluyla yapılabilmektedir.

Birden fazla vergi dairesine borcu olanların ise, her bir vergi dairesi için ayrı ayrı başvurmaları gerekmektedir.

Yapılandırma için başvurular 12.03.2023 tarihinden itibaren başlamış olup, yapılandırma kapsamında ödeme planının belirlenmesi ve ödeme tutarlarının hesaplanması için ilgili idarelerin sistemlerinin açılması ise zaman alabilmektedir.

F. Kanun Kapsamında Süreler

Genel olarak Kanun kapsamında yer alan süreler aşağıdaki tabloda kısaca gösterilmiştir;

Başvuru/Ödeme	Süre
Yeniden yapılandırmaya konu alacakların vadesinin son tarihi	31.12.2022
Borçların yeniden yapılandırılması için başvuru süresi	31.05.2023
Kurumlara ödenecek olan tutarların ilk taksitlerini ödeme süresi	30.06.2023
Matrah artırımları için başvuru süresi	30.06.2023
Kayıtların düzeltilmesi süresi	31.05.2023

G. Genel Değerlendirme ve Sonuç

Kanun ile getirilen düzenlemeler doğrultusunda, kamu alacaklarına ilişkin ödemelerde yeniden yapılandırma hükümleri detaylıca belirlenmiştir. Kanun kapsamında süresinde ödenen alacaklara ilişkin Kanun’un yayım tarihi itibarıyla gecikme zammı ve gecikme zammı uygulanmayacaktır. Yapılandırmadan yararlanmak için herhangi bir teminat gösterme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Yapılandırmadan yararlanılması sonucunda, yapılacak ödemeler tutarında tatbik edilen hacizler kaldırılacaktır. Tatbik edilen hacizlere konu mallar ise, borçlunun talebi halinde satışa konu olabilecektir. Yapılandırma kapsamında ilk taksitin ödenmesi akabinde ilgili idareden ‘borcu yoktur’ yazısı alınabilecektir. Yapılandırma kapsamında olmayan ve yasal ödeme süresi geçmiş başkaca bir borcun bulunmaması halinde ise prim teşviki, indirim veya desteklerden yararlanılması da mümkün olabilecektir.

Kanun uyarınca borçların; vadeleri, ilgili olduğu idareler veya hangi safhada olduğu gibi nitelikleri yapılandırmanın kapsamını değiştirmektedir. Dolayısıyla yapılandırma hükümlerinden sağlıklı yararlanılabilmesi için ilgili hükümlerin koşullarının ve sürelerin takibi büyük önem taşımaktadır.

 

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

 

[1] Gelir veya kurumlar vergisine mahsup olmak üzere 2022 yılında ödenmesi gereken geçici vergi kapsam dışındadır.

[2] 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin 1. fıkrasının a, b ve c bentleri kapsamındaki sigortalılık statüleri.

[3] Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, TÜRMOB Mevzuat Sirküleri

[4] 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nu Ek 5. maddesi

[5] 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nu Ek 6. maddesi

[6] https://www.sistemglobal.com.tr/bultenler/vergi/yeni-vergi-affi-yasasi-yazi-dizisi-1-matrah-ve-vergi-artirimi (Son Erişim Tarihi: 16.03.2023 16:25)

[7] https://www.sistemglobal.com.tr/bultenler/vergi/yeni-vergi-affi-yasasi-yazi-dizisi-1-matrah-ve-vergi-artirimi (Son Erişim Tarihi: 16.03.2023 16:25)

[8] 2023 yılı için %122,93 oranındadır.