A.  Giriş

Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Federal Cumhuriyeti arasında uzun yıllardır süre gelen ilişkiler, göçmen işçi hareketleri ve evlilik gibi nedenler, vatandaşların her iki ülkede de gayrimenkul edinmesini oldukça yaygınlaştırmıştır. Alman vatandaşları, kanuni sınırlamalara uymak kaydıyla Türkiye’de taşınmaz mal edinebildikleri gibi, Türk vatandaşları da aynı şekilde Almanya’da taşınmaz mal iktisap edebilmektedir. İşbu bilgi bülteninde, bu iktisabın miras yoluyla gerçekleştirilmesi halindeki uygulamaya, özellikle miras bırakanın malvarlığına hangi ülke hukukunun uygulanacağı ve miras ile ilgili meselelerde hangi devletin yargı yetkisinin bulunduğu konularına değinilmektedir.
Alman vatandaşlarının vefatı halinde Türkiye’de bulunan taşınır veya taşınmaz mallarının (terekelerinin) paylaşılması, paralel şekilde Türk vatandaşlarının vefatı halinde Almanya’da bulunan terekeleri hakkındaki her türlü işlem, mirasçılığın kanıtlanması ve miras ile ilgili her türlü davada hangi ülke hukukunun uygulanacağı ve hangi devletin mahkemelerinin yargılama yetkisinin bulunduğu hususları Almanya ve Türkiye arasında 28 Mayıs 1929 tarihinde akdedilen ve hala geçerliliğini sürdürmekte olan Konsolosluk Anlaşması’nda (“Anlaşma”) düzenlenmiştir.

B.  Taşınır Mallara İlişkin Düzenlemeler

Anlaşma uyarınca, (banka hesabı, para, araba gibi) taşınır mallara ilişkin mirasçılık, istikhak, mirasçı ataması, vasiyet ve saklı paylara ilişkin her türlü dava ve sair taleplerde miras bırakanın vatandaşı olduğu ülke mahkemeleri yetkilidir. Dolayısıyla taşınırlara ilişkin miras hukuku davaları; vefat eden kişi Alman vatandaşı ise Alman Mahkemeleri, Türk vatandaşı ise Türk Mahkemeleri huzurunda ikame edilecektir. Bu noktada, mirasçıların hangi ülke vatandaşı olduklarının önemi bulunmamakta olup; dikkate alınması gereken nokta vefat eden kişinin milliyetidir.

C.  Taşınmaz Mallara İlişkin Düzenlemeler

Ev, arsa gibi taşınmaz mallara mirasçılık, istikhak, mirasçı ataması, vasiyet ve saklı paylara ilişkin her türlü dava ve sair taleplerde ise taşınmazın bulunduğu ülke mahkemeleri yetkilidir. Dolayısıyla gayrimenkullere ilişkin miras hukuku davalarında hangi ülke mahkemesinin yetkili olduğunun tespitinde vefat eden kişinin ya da mirasçıların milliyetleri önem taşımamaktadır. Taşınmaz, miras bırakan vefat ettiğinde nerede bulunmakta ise mirasçıların talepleri o ülke mahkemeleri nezdine yöneltilmelidir.

D.  Veraset İlamı Hakkında Düzenlemeler

♦Veraset ilamı (ya da mirasçılık belgesi) kişilerin noter ya da mahkeme kararı ile mirasçı olduklarını resmi olarak gösteren bir belge olup; veraset ilamının Almanya’dan mı yoksa Türkiye’den mi temin edilmesi gerektiği konusu Anlaşma ile[1] aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:

♦Bir Türk vatandaşının vefatı halinde ve Almanya’daki mirasının sadece taşınır mallardan oluşması durumunda; mirasçılık hakkının kanıtlanması için bir Türk Mahkemesince verilen veraset kararı yeterli olmaktadır[2]. Türkiye’de düzenlenen veraset ilamının Almanya’da kullanılabilmesi için ise ilamın Türkiye’nin Almanya’daki bir temsilciliği tarafından tasdik edilmesi gerekmektedir[3][4].

♦Bir Türk vatandaşının vefat ederek miras olarak Almanya’da bulunan bir gayrimenkul bırakması halinde ise, mirasçıların mirasçılık haklarını kanıtlamak adına Almanya’da düzenlenmiş olan veraset ilamını temin etmeleri gerekmektedir[5]. Bunun için mirasçıların, Almanya’da ikamet ediyor olması durumunda, ölenin son oturduğu yerdeki Sulh/Veraset Mahkemesine doğrudan başvurarak veraset ilamının çıkartılmasını talep etmesi gerekmektedir. Mirasçıların Türkiye’de ikamet etmeleri halinde, veraset ilamının çıkartılmasına ilişkin başvurular, ikamet yerleri için yetkili Almanya’nın Yurtdışı Temsilciliği’ne[6] yapılmalıdır.

♦Bir Alman vatandaşının Türkiye’de veya Almanya’da vefat etmesi ve terekesinin Almanya’da bulunması halinde ise mirasçıların Almanya’daki mirasçılık hakkını kanıtlamak üzere Almanya’da düzenlenmiş olan bir veraset ilamını temin etmeleri gerekmektedir. Bu durumda mirasçıların Türkiye’de ikamet ediyor olması halinde, veraset ilamının çıkartılmasına ilişkin yapılacak başvurular, Almanya Büyükelçiliği veya Başkonsolosluklarına yöneltilmelidir. Mirasçıların Almanya’da ikamet ediyor olması halinde ise, ölenin son oturduğu yer Sulh/Veraset Mahkemesine doğrudan başvurularak veraset ilamının çıkartılmasının talep edilmesi gerekmektedir.

♦Bir Alman vatandaşı, Türkiye’de veya Almanya’da vefat ettiği ve miras olarak Türkiye’de bulunan bir gayrimenkul bıraktığı takdirde, mirasçıların Türkiye’deki mirasçılık haklarını kanıtlamak üzere Türkiye’de düzenlenmiş olan bir veraset ilamını temin etmeleri gerekmektedir. Bunun için mirasçılardan en az bir kişinin Türkiye’deki herhangi bir hukuk mahkemesine başvurması ve veraset ilamı çıkartılması talebinde bulunması yeterli olmaktadır. Mirasçıların Almanya’da oturması halinde ise, doğrudan ölenin son oturduğu yer Sulh/Veraset Mahkemesine başvurması gerekmektedir. İşbu veraset ilamının Türkiye’de kullanılabilmesi için paralel şekilde Almanya’nın Türkiye’deki bir dış temsilciliğinde tasdik edilmesi gerekmektedir[7][8].

♦Son olarak Bir Alman vatandaşı Türkiye’de veya Almanya’da vefat ettiği ve Türkiye’de miras olarak taşınır mal bıraktığı takdirde, mirasçının Türkiye’de mirasçılık hakkını kanıtlaması için Almanya’da düzenlenmiş olan bir veraset ilamı yeterli olmaktadır[9].

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] Bkz: Konsolosluk Anlaşması madde 20
[2] Bkz: Konsolosluk Anlaşması madde 14
[3] Bkz: Konsolosluk Anlaşması madde 17
[4] Bazı durumlarda tasdik yerine apostil adı verilen tasdik şerhi de kabul edilmektedir.
[5] Bkz: Konsolosluk Anlaşması madde 17 – 14/II
[6] Almanya Büyükelçiliği veya Başkonsoloslukları
[7] Bkz: Konsolosluk Anlaşması madde 17
[8] Bazı durumlarda tasdik yerine apostil denilen tasdik şerhi de kabul edilmektedir.
[9] Bkz: Konsolosluk Anlaşması madde 14