A. Giriş

Alacaklı, borçlarını vadesinde ödemeyen borçlu aleyhine icra takibi başlatır ve kesinleşen icra takibi akabinde borçlunun haczedilebilir taşınır ve taşınmaz mallarına haciz koyar. Haczedilen mallar açık arttırma yolu ile satılır ve alacaklının alacağı işbu prosedür sonucu tahsil edilir. Taşınır ve taşınmaz malın ihalesi, gerek ihaleye hazırlık döneminde gerek ihale sırasında kanuna uygun şekilde gerçekleştirilmelidir. Aksi takdirde İcra İflas Kanunu’nda (“Kanun”)[1] sayılı kişiler yapılan ihalenin İcra Mahkemesince feshini talep edebilmektedir. İşbu bilgi bülteninde 30.11.2021 tarih ve 31675 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 7343 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun[2](“Değişiklik Kanunu”) ile ihalenin feshi davası hakkında getirilen değişiklikler incelenecektir.

B. İhalenin Feshi Davasında Usul

İhalenin feshi davası çeşitli ihtimallerde gündeme gelebilir. Buna göre;

• Türk Borçlar Kanunu’na ilgili maddesine göre hukuka ve ahlaka aykırı yollara başvurularak ihale gerçekleştirilmesi,
• İhaleye hazırlık döneminden kaynaklanan usulsüzlükler,
• İhalenin yapılmasında meydana gelen usulsüzlükler,
• İhaleye fesat karıştırılması veya
• İhale alıcısının satılan malın esaslı vasıflarında hataya düşmesi gibi hallerde ihalenin feshi şikayet yolu ile İcra Mahkemesinden istenebilmektedir.

Süre yönünden işbu dava, ihalenin yapıldığı tarihten itibaren 7 gün içinde açılmalıdır. İlgililerin ihale yapılana kadar gerçekleştirilen usulsüzlüklerden en geç ihale günü haberdar olduğu varsayılır. Ancak istisnai birkaç halde şikayet süresi ihale tarihinden itibaren değil, ilgililerin ihalenin feshi sebebini öğrendiği tarihten itibaren başlar. Bu haller, satış ilanının tebliğ edilmemesi, alıcının malın esaslı vasıflarında hataya düşmesi ve ihaleye fesat karışması hali olarak Kanun’da sınırlı şekilde sayılmıştır.[3] Söz konusu hallerde dahi dava açma süresinin ihale anından itibaren 1 yılı geçemeyeceği de ilgili madde devamında hükme bağlanmıştır. Değişiklik Kanunu ile ihalenin elektronik ortamda yapılacağı düzenlendiği için 1 yıllık dava açma süresinin de ihalenin yapıldığına ilişkin kararın elektronik satış portalında ilan edildiği tarihten itibaren başlayacağı hükme bağlanmıştır.

B.1.       İhalenin Feshi Davasında Görev ve Yetki

İhalenin feshi davasında görevli ve yetkili mahkeme icra dairesi veya satış memurluğunun bulunduğu yer İcra Mahkemesi’dir. Kanun’a göre, ihalenin feshine ilişkin şikâyet, görevsiz veya yetkisiz mahkemeye yapılırsa, mahkeme evrak üzerinde inceleme yaparak başvuru tarihinden itibaren en geç on gün içinde görevsizlik veya yetkisizlik kararı verir. Bu kararlar kesindir. Uygulamada, ihalenin kesinleşmesi sürecini kötüniyetli olarak uzatmak isteyen kişilerce bilerek görevsiz ve yetkisiz mahkemeye başvuru yapılması sonucunda işbu hükümde değişikliğe gidilmiştir. Değişiklik Kanunu ile görevsizlik veya yetkisizlik kararı veren mahkemenin masrafını gider avansından karşılamak suretiyle dosyayı resen görevli veya yetkili icra mahkemesine göndereceği hükmü eklenmiştir.

B.2.       İhalenin Feshi Davasını Açabilecek Kişiler

Kanun’da ihalenin feshi davasını açabilecek kişiler sınırlı şekilde sayılmıştır. Buna göre; satış isteyen alacaklı, borçlu, tapu sicilindeki ilgililer, pey sürmek suretiyle ihaleye katılanlar yurt içinde adres göstermek şartıyla ihalenin feshi davası açabilmektedir. Ancak ihalenin feshini talep eden ilgilinin, söz konusu usulsüzlük nedeniyle menfaatinin zarara uğradığını da ispat etmesi gerekmektedir.

Değişiklik Kanunu ile ihalenin feshi davası açabilecek kişilerin kapsamında birtakım değişiklikler yapılmıştır. Buna göre; satış isteyen alacaklı, borçlu, mahcuzun resmi sicilinde kayıtlı olan ilgililer ve sınırlı ayni hak sahipleri ile pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edenler ihalenin feshi davası açabilecektir. Değişiklikten önce, yalnızca hacizli malın tapu sicilinde kayıtlı olan ilgililerin ihalenin feshi davası açabileceği kabul edilirken, Değişiklik Kanunu ile genel bir düzenlemeye gidilmiş ve resmi sicilde kayıtlı olan ilgililerin ve sınırlı ayni hak sahiplerinin işbu davayı açabileceği hükmü getirilmiştir. Bu kapsamda ihaleye konu taşınır veya taşınmazın marka, trafik veya tapu sicili gibi resmi sicilinde kayıtlı olan ilgililer ya da intifa hakkı, oturma hakkı, üst hakkı, rehin hakkı gibi sınırlı ayni hak sahiplerinin ihalenin feshi davası açmasında engel kalmamıştır.

C. İhalenin Feshi Davası Koşulları

Kanun’da ihalenin feshi davası tipik bir şikayet yargılaması olarak kabul edilmiş ve genel kurallar dışında bir kural benimsenmemiştir. Değişiklik Kanunu ile ihalenin feshi talebinin bazı kişilerce ileri sürülmesi zorlaştırılmak istenmiş olup, harç ve teminat konusunda yeni düzenlemeler getirilmiştir. Ayrıca, bu düzenlemeler tamamlanabilir dava şartı olarak kabul edilmiş olup eksikliği ve tamamlanmaması halinde dava şartı yokluğu nedeniyle talep reddedilecektir.

C.1.    İhalenin  Feshi Davasında Harç

İhalenin feshi davası bir şikayet yargılaması olduğu için kural olarak maktu harca tabidir. İhalenin feshi talebinde bulunan ilgili başvurma harcı, maktu karar harcı ve maktu ilam harcını ödemek zorundadır. Değişiklik Kanunu ile satış isteyen alacaklı, borçlu, resmi sicilde kayıtlı ilgililer ve sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişilerce yapılan ihalenin feshi talebi, ihale bedeli üzerinden nispi harca tabidir. Bu harcın yarısı talepte bulunulurken peşin olarak yatırılmak zorundadır. Talebin kabulü halinde, bu harç başka bir kimseye yüklenmez ve istem halinde iade edilir. Talebin reddi halinde ise alınan bu harç iade edilmez ve harcın kalan kısmı ihalenin feshini isteyenden tahsil edilir.

Bu kapsamda satış isteyen alacaklı, borçlu, resmi sicilde kayıtlı ilgililer ve sınırlı ayni hak sahipleri maktu harç üzerinden ihalenin feshi davası açmaya devam edebilecektir.  Ancak sayılı kişiler dışında kalan pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak eden kişiler, Harçlar Kanunu’na[4] göre ihale bedeli üzerinden 68,31 oranında nispi harç ödeyerek işbu davayı açabileceklerdir. Söz konusu harcın yarısının talepte bulunurken peşin olarak yatırılması gerekmektedir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki ( “HMK”) yargılama giderlerinin ve harçların davada haksız çıkan tarafa yükletilmesi kuralının aksine ihalenin feshi talebinin kabulü halinde bu harcın başka kimseye yükletilemeyeceği ve istem halinde iade edileceği de Değişiklik Kanunu ile getirilmiştir. Aynı şekilde ihalenin feshi talebinin reddi halinde alınan harcın iade edilemeyeği ve kalan kısmının tahsil edileceği de hükme bağlanmıştır.

C.2.        İhalenin Feshi Davasında Teminat

İhalenin feshi davası açılabilmesi için Kanun’da teminat şartı öngörülmemiştir. Ancak Değişiklik Kanunu ile eklenen yeni fıkraya göre satış isteyen alacaklı, borçlu, resmi sicilde kayıtlı ilgililer ve sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan pey sürmek suretiye ihaleye iştirak eden kişilerce ileri sürülen ihalenin feshi talepleri teminat şartına bağlanmıştır. Bu kapsamda söz konusu kişilerin, ihalenin feshi talebinde bulunurken ilgili kişilerin muhtemel zararına karşılık olmak üzere ihale bedelinin %5’i oranında teminat göstermesi şarttır. Teminatın yatırılmaması halinde işbu dava, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddedilecektir.

D. İhalenin Feshi Davasında İdari Para Cezası

Kanun’a göre, İcra Mahkemesi ihalenin feshi talebinin reddine karar vermesi halinde feshi istenilen ihale bedelinin yüzde onu oranında, talepte bulunanı para cezasına mahküm eder. Ancak işin esasına girilmemesi halinde, örneğin usule ilişkin şartların sağlanamaması durumunda talebin reddi durumunda para cezasına hükmolunmayacağı da düzenlenmiştir.

Değişiklik Kanunu ile İcra Mahkemesi ihalenin feshi talebini ;

1) Satış isteyen alacaklı, borçlu, mahcuzun resmi sicilinde kayıtlı olan ilgililer ve sınırlı ayni hak sahipleri ile pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edenler dışında kalan kişilerce talep edilmesi nedeniyle,

2) Satış isteyen alacaklı, borçlu, mahcuzun resmi sicilinde kayıtlı olan ilgililer ve sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişiler bakımından feragat nedeniyle,

3) İşin esasına girerek reddetmesi durumunda,  ihalenin feshini talep edeni feshi istenilen ihale bedelinin yüzde onuna kadar para cezasına mahkûm eder. Talebin reddine ilişkin kararın kesinleşmesinden itibaren bir ay içinde genel hükümlere göre tazminat davasının açılmaması halinde hükmedilen para cezasının Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (“6183″) hükümleri uyarınca tahsili için durum mahkemece tahsil dairesine bildirilir. Tahsil dairesi talepte bulunurken alınan teminattan, işbu idari para cezasını 3 ay içinde tahsil edebilir, 3 ay sonunda tahsil edilmezse teminat ilgilisine iade edilir.

E. Kanun Değişikliğine İlişkin Tablo

F. Sonuç

Değişiklik Kanunu ile uygulamada ihalenin feshi davası ile ilgili sorunlar giderilmek istenmiştir. Bu kapsamda, pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edip, ihalenin kesinleşmesi sürecini uzatmak amacıyla kötüniyetli olarak ihalenin feshi talebinde bulunan kişilerin işbu davayı açabilmeleri harç ve teminat şartına bağlanmıştır. Ayrıca bilerek ve isteyerek görevsiz ve yetkisiz mahkemeye ihalenin feshi talebinde bulunarak yargılamayı uzatan kötüniyetli kişilerin önüne geçebilmek adına, görevsizlik veya yetkisizlik kararı veren mahkemenin resen görevli ve yetkili mahkemeye dosyayı göndereceği de hükme bağlanmıştır. Bunun yanında Kanun’da ihalenin feshi isteminin reddi halinde öngörülen para cezasının kapsamı genişletilmiş ve tahsil usulü hakkında yenilikler getirilmiştir. İhalenin feshi talebinin, kanunda sayılı kişiler dışında ileri sürülmesi ve pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edenlerin feragat nedeniyle daha sonra talebini geri alması üzerine reddedilmesi durumunda idari para cezasına hükmedileceği ve para cezasının 6183 Sayılı Kanun hükümleri uyarınca tahsil edileceği de getirilen değişiklikler arasındadır.

Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu

[1] İcra Ve İflas Kanunu, Kanun Numarası: 2004 Kabul Tarihi: 9/6/1932 Yayımlandığı Resmî Gazete: 19/6/1932 Sayı : 2128

[2]İcra Ve İflas Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kanun Numarası: 7343 Kabul Tarihi: 24/11/2021 Sayı: 31675

[3] Pekcanıtez,H./ Atalay,O./ Özekes, M./ Sungurtekin M., İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı, 9. Bası, 2022 Nisan, S:253

[4] Harçlar Kanunu, Kanun Numarası: 492 Kabul Tarihi : 2/7/1964 Yayımlandığı Resmî Gazete Tarihi : 17/7/1964 Sayı : 11756 1 Numaralı Tarife