Kur Koruma Destekli Mevduat Hesaplarından Çıkış Süreci Hakkında Bilgi Bülteni
A. Giriş
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından 20.08.2023 tarihinde;
- Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ,
- Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ,
- Türk lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ,
- Altın Hesaplarından Türk lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (birlikte “Tebliğler” olarak anılacaktır.) hazırlanarak Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. [1]
Tebliğler ile TCMB kur korumalı mevduat hesaplarından çıkış sürecini başlatmış olup, Tebliğler ile yapılan değişiklikler ve olası sonuçları işbu bilgi bülteni ile incelenmekt+-edir.
B. Tebliğler ile Getirilen Değişiklikler
►TL Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yurt içinde yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin 30.06.2023 tarihi itibarıyla bankalarda mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden TL’ye çevrilebileceği düzenlenmiştir.
►Altın Hesaplarından TL Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin 30.06.2023, yurt içinde yerleşik tüzel kişilerin ise 31.12.2021 tarihi itibarıyla bankalarda mevcut olan altın hesabı, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm fiyatı üzerinden TL’ye çevrilebileceği düzenlenmiştir.
►Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile TCMB tarafından kur koruma desteği sağlanan hesaplardan ilgili hesaplama döneminde vadesi gelen hesapların vadeli TL mevduat veya katılım hesabına geçiş oranının %50’nin altında kalması ile kur koruma desteği sağlanan gerçek kişileri ait hesaplardan TL mevduat veya katılım hesabına geçiş oranının %5’in altında kalması halinde Bankalardan eksik kalan tutar kadar menkul kıymet bloke edileceği düzenlenmiştir.
İşbu kapsamda belirtilen oranlar TCMB tarafından belirlenen usul ve esaslara göre hesaplanacaktır. Yine bu oranlar takdiri TCMB'ye ait olmak üzere %50 olarak belirtilen oran için %20-95, %5 olarak belirtilen oran için %0-50 arasında değiştirilebilecektir.
29.12.2023 (dâhil) tarihine kadar kur koruma desteği sağlanan hesapların TCMB tarafından belirlenen usul ve esaslara göre hesaplanacak yenileme oranının ilgili hesaplama döneminde %95’in altında kalması halinde eksik kalan tutar kadar ilave menkul kıymet bankalar tarafından bloke olarak tesis edilecektir.
Yine 29.12.2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) TL’ye mevduat/katılım fonu payının gerçek kişiler için önceli hesaplama dönemine göre farkının yüzde 2 puanın altında kalması, tüzel kişiler için 18.08.2023 tarihi itibariyle hesaplanan payın altında kalması halinde eksik kalan tutar kadar menkul kıymet bankalar tarafından bloke olarak tesis edilecektir.
►Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile yabancı para cinsinden hesaplar için bankaların bulundurması gerek zorunlu karşılık miktarı aşağıdaki tablodaki şekilde arttırılmıştır.[2]
|
Eski Hali |
Yeni Hali |
|
||
|
Vadesiz ve ihbarlı mevduat, özel cari hesaplar ile 1, 3, 6 ay ve 1 yıla kadar vadeli mevduat/katılım fonu |
%13 |
Mevduat/katılım fonu (yurt dışı bankalar mevduatı/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları hariç) |
||
|
1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonu |
%9 |
Vadesiz, ihbarlı ve 1 aya kadar vadeli |
%29 |
|
|
1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli mevduat/katılım fonu dışı yükümlülükler |
%13 |
3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli |
%25 |
|
|
3 yıla kadar (3 yıl dahil) vadeli mevduat/katılım fonu dışı yükümlülükler |
%11 |
1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli |
%19 |
|
|
3 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonu dışı yükümlülükler |
%6 |
Kıymetli maden depo hesapları |
||
|
|
Vadesiz, ihbarlı, 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli |
%26 |
|
|
|
1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli |
%22 |
|
||
|
Müstakrizlerin fonları |
%25 |
|
||
|
Diğer yükümlülükler |
|
|||
|
1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli |
%21 |
|
||
|
2 yıla kadar (2 yıl dahil) vadeli |
%16 |
|
||
|
3 yıla kadar (3 yıl dahil) vadeli |
%11 |
|
||
|
5 yıla kadar (5 yıl dahil) vadeli |
%7 |
|
||
F. Genel Değerlendirme ve Sonuç
Sonuç olarak, zorunlu karşılık oranlarında artış ile bankaların yabancı para birimi ile mevduat bulunduran müşterileri için TCMB nezdinde zorunlu karşılık oranları arttırılmıştır. Ayrıca bankalara kur koruma destekli mevduat hesabı bulunan müşterilerin mevduatlarını TL mevduat/katılım hesaplarına dönüştürülmesi için asgari bir oran getirilmiş ve bu oranı sağlayamayan bankalara eksik tutar kadar menkul kıymet bloke zorunluluğu getirilmiştir. Yine değişiklik yapılan Tebliğler ile gerçek ve tüzel kişilere ait altın ve yabancı para hesaplarının talep halinde dönüşüm fiyatı üzerinden Türk lirasına dönüştürülebileceği belirtilmiştir.
Bu düzenlemeler ile birlikte kur koruma destekli mevduat hesaplarından ve yabancı para mevduat hesaplarından TL mevduat/katılım hesaplarına dönüşüm amaçlanmış olup, kur koruma destekli mevduat hesaplarından çıkış süreci başlatılmıştır.
Saygılarımızla,
Gülaç Hukuk Bürosu
[1] Tebliğler’den,
• Altın Hesaplarından TL Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile TL Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ yayımlandığı gün,
• Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ 18.08.2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımlandığı gün,
• Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ise (1. maddesi 28.07.2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinden itibaren 3., 5. ve 6. maddeleri yayımı tarihinde ve diğer maddeleri 26.08.2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
[2] Zorunlu karşılık, mevduat kabul eden bankaların bu mevduat miktarına karşılık olarak Merkez Bankası’nda bulundurmakta zorunlu oldukları mevduatların oranı gelmekte olup bu oran TCMB tarafından kararlaştırılır.